دستورالعمل بيمه پروژه ها در قرارداد پيمانكاري
نظام فني و اجرايي مصوب 1375 با نگرش تازه اي فرايند تهيه و اجراي طرح هاي عمراني را مورد بررسي قـرارداد و بـراي هرجـزء از ايـن فرايند راهكارهايي از زوايه تعيين صلاحيت , ارجاع كار , ارزشيابي عوامل و … ارائه نموده است . گرايش نظام فني به خدمات بيمـه اگرچـه بيشتر از زاويه » تضمين « صورت گرفته است ولي در هر صورت , دريچه اي براي ورود به عرصه صنعت بيمه تلقي مي گردد .
تعامل صنعت ساخت و صنعت بيمه در جهان در عرصه هاي گوناگون وجود دارد و منافع ناشي از اين تعامل چـه در جهـت حفـظ و تعـالي منافع ملي و چه در حفظ منافع صنفي بسيار گسترده و با اهميت است .
فارغ از تجربه جهاني , لازم است به واقعيت هاي ارتباط بين صنعت ساخت و صنعت بيمه توجه كنيم .
طبق تعريف , ماهيت صنعت بيمه : مديريت خطر و مديريت ريسك است و صنعت ساخت يا تهيه و اجراي طـرح هـاي عمرانـي , در درون خود مصاديق فراواني از » خطر « و » ريسك « را جاي داده است .
انواع و اقسام خطرها , سرمايه , نيروي انساني , مصالح و ماشين آلات , پروژه ها و منافع طرح هاي ذينفع آنهـا را تهديـد مـي كنـد و طبيعتـاً حفاظت آنها در برابر خطرهاي موجود دغدغه بسيار بزرگي است . بنابراين , مفهوم » خطر « و » ريسك « قوي تـرين حلقـه اتصـال صـنعت ساخت و صنعت بيمه است .
تاكنون به دليل فقدان ظرفيت هاي مناسب در صنعت بيمه و ناديده گرفتن منافع بيمه از سوي مراجع تصميم گيري طرح ها , تمام مخـاطرات و ريسك هاي ناشي از تهيه و اجراي طرح هاي عمراني را دولت پذيرفته است و حجم پوشش هاي بيمه اي مـورد اسـتفاده , در مقايسـه بـا سرمايه و منافعي كه در معرض خطر قرار گرفته , بسيار ناچيز بوده و چنين رويكردي , باعث افزايش هزينه سرمايه گذاري كارهـاي عمرانـي شده است .
با توجه به اين كه مرحله اجرا , پرمخاطره ترين مرحله از دوره عمر طرح مي باشـد , صـنعت بيمـه , نقـش تعيـين كننـده اي در حفاظـت از سرمايه گذاري طرح ها در اين مرحله را داراست , دستورالعمل حاضر با مطالعه ضوابط بيمه در داخل كشور و سـاير كشـورها تـدوين شـده است تا در قراردادهاي پيمانكاري مورد استفاده قرار گيرد .
به اين وسيله از شركت خدمات مديريت ايرانيان ( تهيه كننده دستورالعمل ) , مهندسان مشاور آوند طرح ( مـديرطرح ) و دفتـر امـور فنـي , تدوين معيارها و كاهش خطرپذيري ناشي از زلزله كه در شكل گيري , تدوين و انتشار دسـتورالعمل يـاد شـده تـلاش نمـوده انـد تشـكر و قدرداني مي شود .
كليات
تهيه و اجراي طرح هاي عمراني در دوره عمر خود , نياز به انواع پوشش هاي بيمه اي دارند . دوره اجرا , يقينـاً پرمخـاطره تـرين دوره عمـر يك پروژه تلقي مي گردد .
براين اساس , برحسب منشاء بروز خسارت كه مي تواند ناشـي از عمليـات موضـوع پيمـان يـا حـوادث طبيعـي , سـرقت , آتـش سـ وزي , مخاطرات ويژه و مانند آن باشد , مي توان عمليات موضوع پيمان , ماشين آلات , مصـالح پـاي كـار , اجنـاس بـه كـار بـرده شـده در كـار , تأسيسات و املاك مجاور كارگاه ( متعلق به صاحب كار ) , اشخاص ثالث و اموال آنهـا (T.P.L) , و غيـره را بيمـه كـرد و حـدود غرامـت دريافتي را در هر مورد , و هزينه جايگزيني اموال و اشخاص تلف شده يا آسيب ديده را تعيين نمود .
حق بيمه مربوط به هر بيمه نامه , با توجه به چند عامل از جمله مبلغ قرارداد , جدول زمان بندي اجرايي عمليات , مدت قرارداد و نوع كـار , محل اجراي كار , ميزان غرامت مورد نظر و غيره به صورت متوسطي براي تمام مدت بيمه نامه تعيين مي شود . در ضمن , ممكن اسـت كـه ماده اي در بيمه نامه براي تعديل شرايط پوشش و به تبع آن , تعديل حق بيمـه (A.C) نيـز , پـيش بينـي شـود . مسـئوليت مـدني در قبـال اشخاص ثالث , معمولاً شامل كاركنان پيمانكار و كارفرما نمي گردد , و فقط مربوط به صدمه و خسارت اشخاص ثالث و اموال آنهاسـت كـه در اثر اجراي قرارداد و عمليات پيمان , متحمل زيان مي شوند . در مورد كاركنان پيمانكار و كارفرما , چنانچه مقـررات قـانون كـار و تـأمين اجتماعي و مانند آن ( كه رعايت آن توسط پيمانكار اجباري است ) , پوشش كافي و لازم را تـأمين نكنـد و كارفرمـا يـا پيمانكـار خريـداري پوشش هاي ديگري را لازم بدانند , اين منظور مي تواند از طريق خودداري بيمه هاي تكميلي , مانند عمر و حوادث , عملي گردد .
دو طرف پيمان , بايد نسبت به خطرهايي كه هريك در جريان كار و برحسب قرارداد , جداگانه يا به اتفاق مي پذيرند, ونيز توالي اين خطرها ,آگاهي كافي داشته باشند . به موجب عرف بين المللي , از جمله شرايط پيمان فيديك , كارفرما بايد نسبت به مخاطرات مستثني شده , دقـت خاص داشته باشد و آنها را با توجه به شرايط و ويژگي هاي كشور , دقيقاً بررسي كند .
هيچ كس مايل نيست براي چيزي كه به آن نياز دارد , بيش از آنچه لازم است بپردازد و از اين جهت ,ممكن اسـت كارفرمـا بخواهـد بعضـي مخاطرات را خود به عهده بگيرد . اين گونه مخاطرات را مخاطرات استثناء شده مي نامند و علي الاصول هيچ گونه ارتباطي با كارهاي اجرايي قرارداد ندارند , مگر اينكه در دوره انجام قرارداد , به وقوع بپيوندند . در برخي از موارد , كارفرما بـا قبـول مسـئوليت ايـن گونـه مخـاطرات احتمالي , از بالا بردن مصنوعي پيشنهادهاي مناقصه كه بر ارزيابي شركت كنندگان نسـبت بـه احتمـال وقـوع ايـن مخـاطرات مبتنـي اسـت , جلوگيري مي كند .
براي بهره گيري از خدمات صنعت بيمه در چهارچوبي معين , دستورالعمل بيمه قراردادها , تهيه شده است . اين دستورالعمل , در بخش اول به اركان بيمه مي پردازد , سپس در بخش دوم , تعهدها و وظايف كارفرما , مشاور , و پيمانكار معرفي مي شود و در بخش سـوم , راهنمـاي انتخاب پوشش هاي بيمه اي براي استفاده در قراردادها , ارائه مي گردد . در پايان و با عنوان پيوست دستورالعمل , نحوه محاسبه حق بيمـه , بيمه وثيقه و بيمه تضمين , معرفي انواع پوشش هاي بيمه اي در صنعت ساخت و واژه نامه تشريحي , آورده شده است .
بخش اول : اركان بيمه
براي شكل گيري خدمات بيمه , برخي از اجزا نقش اصلي و تعيين كننده دارند كه بدون وجود آن , يا هرگونه نقص در آن , باعث بي اعتبـار شدن قرارداد بيمه مي گردد . از اين موارد , به عنوان اركان بيمه ياد مي شود . در اين قسمت , با استفاده از منـابع مـورد تأييـد بيمـه مركـزي ايران , اركان بيمه به شرح زير معرفي مي گردد :
1. بيمه گر
شركت هاي بيمه , كه طبق » قانون بيمه گري مصوب سال 1316 « و » قانون تأسيس بيمه مركزي ايران و بيمه گري مصـوب سـال 1350 « , تأسيس شده و تحت نظارت بيمه مركزي ايران فعاليت دارند .
2. بيمه گزار
منظور از بيمه گزار , شخص حقيقي يا حقوقي است كه وجهي را به بيمه گر مي پـردازد , تـا پوششـي را خريـداري نمايـد . در طـرح هـاي عمراني , معمولاً بيمه گزاران عبارت اند از :
- كارفرما
- مشاور
- پيمانكار اصلي و فرعي
- پيمانكار تخصصي
- پيمانكار تدارك كننده مصالح و تجهيزات
- پيمانكار حمل و نقل
3. موضوع بيمه
به صورت متعارف , موضوع بيمه احتمال وقوع خطرهايي است كه درطـول اعتبـار مـدت بيمـه نامـه , تحـت پوشـش قـرار مـي گيـرد . در قراردادهاي پيمانكاري , موضوع بيمه , تمام خطرهايي است كه احتمال وقوع دارد , به جز اسـتثناها , ايـن خطرهـا شـامل حـوادث ناشـي از عمليــات موضــوع پيمــان و حــوادث طبيعــي و يــا ســرقت , آتــش ســوزي , حــوادث در حــين اجــرا , نصــب , راه انــدازي , بهره برداري موقت , و بهره برداري دائم است .
4. مورد بيمه
مورد بيمه اموال , كالا , مسئوليت , يا هر نفعي است كه تحت پوشش قرار مي گيرد . در قراردادهاي پيمانكاري , معمولاً مورد بيمه , عمليات ساختماني ( كارهاي موقت و دائم ) و تمام تجهيزات مربوط , كاركنان , حمل و نقل , حقوق و عـوارض گمركـي قطعـات وارداتـي , هزينـه برداشت ضايعات و همچنين , تأسيسات مجاور را كه به طور امانت در اختيار پيمانكار قرارگرفته است , شامل مي شود . همچنين , تجهيزات يا مصالحي كه توسط كارفرما تهيه مي گردد , و مصالح وتجهيزات پاي كار و نيز ماشين آلات ساختماني را دربرمي گيرد .
5. مدت بيمه
مدت بيمه , عبارت است از تاريخ آغاز بيمه تا تاريخ انقضاي بيمه كه برحسب نوع پوشش هاي مورد درخواست بيمه گزار تعيين مـي شـود . در قراردادهاي پيمانكاري , مدت بيمه از شروع پيمان آغاز شده و با تكميل و تحويل كارها و برحسب نوع پوشش , خاتمه مي يابد . معمـولاً , تاريخ آغاز و خاتمه مسئوليت بيمه گر , منطبق با برنامه زماني پروژه است , مگر اينكه به گونه ديگري توافق شود .
با توجه به ادامه مسئوليت كارفرما و پيمانكار در دوره تضمين , معمولاً پوشش هاي مورد نياز , در قالب بيمه اصلي يا بيمه هاي تكميلي ادامه مي يابد . اگرچه راه اندازي آزمايشي و بهره برداري موقت در مرحله نخست متوجه بيمه ساخت و نصب است , با اين حال پوشش هاي يـاد شده , برحسب مورد , تحت عناوين نگهداري ساده و نگهداري گسترده , ادامه مي يابد .
6. مبلغ بيمه
مبلغ بيمه , حداكثر مبلغي است كه بيمه گر در صورت تحقق خطر , ممكن است به بيمه گزار بپردازد .
مبلغ بيمه , بايد برابر با ارزش بيمه اي اموال بيمه شده باشد . ارزش بيمه اي اموال بيمه شده , ارزشي اسـت كـه ايـن امـوال در لحظـه آغـاز قرارداد دارند . ارزش اموال بيمه شده , در لحظه وقوع خسارت , ارزش جايگزيني ناميده مي شود .
در قراردادهاي پيمانكاري , معمولاً ارزش مورد بيمه براي هر جزء از مورد بيمه , مانند كارهـاي سـاختماني , ماشـين آلات , مصـالح و … در بيمه نامه مشخص مي شود . در بيمه هاي مسئوليت , مبلغ بيمه به صورت حداكثر غرامت مورد درخواست , تعيين مي گردد .
7. حق بيمه
حق بيمه , مبلغي است كه بيمه گزار براي خريد پوشش بيمه اي , به صورت يكجا يا اقساط پرداخت مي كند . ميزان حق بيمه , بـه حـدود , پوشش , مدت آن , و ارزيابي بيمه گر از عوامل ريسك در ارتباط با پوشش بيمه نامه , بستگي دارد . اگرچه بيمه گران براي محاسبه حق بيمه از روش هاي مشابه اي استفاده مي نمايند , اما لزوماً دو بيمه گر , حق بيمه يكساني را در يك مورد خاص , ارائه نمي دهند .
حق بيمه , از حاصل ضرب ضريب احتمال خطر ( نرخ بيمه ) در مبلغ بيمه , حاصل مي گردد . البته تغييرهاي غيرمعمول در مدت بيمـه , در نوع و ارزش اموال مورد بيمه و همچنين نوع كارهايي كه در پيوند با اجراي قرارداد پيمانكار انجام مي گيرد , حائز اهميت است .
حق بيمه , معمولاً به صورت مقطوع يا در هزار , از مبلغ بيمه ارائه مي شود و در صورتي كه به صورت اقساطي پرداخت گردد , تابع شرايطي است كه توسط شركت هاي بيمه اعلام شده و مورد توافق بيمه گزار قرار مي گيرد .
8. فرانشيز
درصد يا مبلغي از هر خسارت است , كه به منظور رعايت اصل نفع بيمه اي و جلوگيري از بي مبالاتي بيمه گزار در رعايت نكـات ايمنـي و انجام اقدام هاي پيشگيرانه , برعهده بيمه گزار است و ميزان آن , براساس توافق بيمه گزار و بيمه گر تعيين مي شود .
9. بيمه نامه
بيمه نامه , همان قرارداد بيمه است كه بين بيمه گزار و بيمه گر , با رعايت قوانين , ضوابط و مقررات مربوط , مبادله مي گردد . در بيمه نامـه , تمام عواملي كه به عنوان اركان بيمه معرفي گرديد, به وضوح درج مي شود.
معمولاً بيمه نامه , با پرداخت اولين حق بيمه( به صورت يك جا يا اقساطي ) , اعتبار مي يابد. به روال متعارف , بيمه نامه سندي اسـت كـهبه موجب آن , و براساس پيشنهاد كتبي بيمه گزار , و نيز به استناد پاسخ هاي درج شده در پرسشنامه اي كه از طرف بيمه گزار تكميل شـده ,و ساير اظهارات كتبي وي كه به منظور درج در بيمه نامه صورت مي گيرد , تنظيم مي شود . بيمه گر , خسارت وارده به مورد بيمه و متوجـه بيمه گزار را در صورتي كه حق بيمه را در زمان مقرر پرداخت كرده باشد , با رعايـت اسـتثناها و شـرايط درج شـده در آن يـا درج شـده در الحاقيه هاي مربوط , تا ميزان پيش بيني شده , جبران خواهد كرد .
10. كاهش خسارت به تناسب ارزش واقعي
درصورتي كه مالي كمتر از قيمت واقعي بيمه شود , خسارت به نسبت مبلغ بيمه شده , به مبلغ واقعي كاهش مي يابد ( شـرط اعمـال قاعـده نسبي مبلغ بيمه ) .
يكي از مهم ترين شروطي كه در عمليات بيمه گري موضوع اختلاف بين بيمه گران و بيمه گزار است , عدم توجه به مفاد شرط اعمال قاعـده نسبي (A/C) است , اين شرط , بيانگر ماده 10 قانون بيمه است ( در صورتي كه مالي به كمتر از قيمت واقعي بيمه شده است , بيمه گر فقط به تناسب مبلغي كه بيمه كرده است , با قيمت واقعي مال , مسئول خسارت خواهد بود ) . اهميت اين بند از مفاد قـانون بيمـه, در اكثـر بيمـه نامه هاي جاري به صورت تذكر مهم , يادآوري مي شود . در پروژه ها , ضمن خودداري از كم بيمه اي , لازم اسـت در مـواردي كـه تعيـين قيمت نهايي پروژه غيرممكن است , براي جلوگيري از عدم دريافت خسارت واقعي , تأمين بيمه نامه شناور مورد توجه باشد .
تعهدها و وظايف كارفرما , مشاور و پيمانكار تأييد ها و تعهدهاي كارفرما
- كارفرما , بايد برحسب نوع و محل اجراي پروژه و براساس مفاد اين دستورالعمل , نسـبت بـه انجـام وظـايف خـود بـراي تـأمين پوشش هاي بيمه اي مناسب , در چهارچوب اختيارها و وظايف قانوني و مقررات بيمـه اي , عمـل نمايـد . تـأمين پوشـش هـاي حداقل , بر حسب مفاد اين دستورالعمل تأكيد شده است . به اين ترتيب , بيمه هاي تكميلي و پوشش هاي طبقه بالاتر , برحسـب مورد , با توجه به شرايط پروژه , مورد استفاده قرار خواهد گرفت .
- كارفرما , بايد منابع مالي مورد نياز را براي خريداري انواع پوشش هاي بيمه اي لازم , دربرآورد منـابع و اعتبـارات ريـالي و ارزي پروژه , پادار نمايد .
- كارفرما بايد نسبت به تهيه مدارك و اسناد مربوط به شناسايي , تجزيه و تحليل , وطبقه بندي خطر , از طريق پيش بينـي در شـرح خدمات مهندسان مشاور يا هر صورت ديگر , اقدام لازم را به عمل آورد .
- كارفرما , از برگزاري مناقصه با اسناد مناقصه فاقد مطالعات ارزيابي خطر , يا بـدون تعيـين پوشـش هـاي بيمـه اي مـورد نيـاز , و همچنين امضا و ابلاغ قراردادهايي كه در آنها وظايف و تعهدهاي كارفرما و پيمانكار , در مورد بيمه قرارداد طبق اين دسـتورالعمل مشخص نشده باشد , و فاقد پيوست ها و فرم هاي تكميل شده برحسب مورد باشد , در پروژه هـاي بـزرگ و متوسـط , تـا حـد امكان خودداري مي كند .
- كارفرما بايد ترتيبي اتخاذ كند تا مورد بيمه, به ارزش واقعي خود , بيمه شود.
- در مواردي كه تهيه يك نوع پوشش خاص منوط به اخذ پوشش هاي ديگري است , لازم اسـت كارفرمـا نسـبت بـه تـأمين همـهپوشش هاي ضروري , تأكيد كند .
- علاوه بر پوشش هاي بيمه اي كه توسط پيمانكار خريداري و حفظ مي شـود , كارفرمـا نيـز اختيـار دارد بـه هزينـه خـود , بيمـه مسئوليت كارفرما را در مقابل پيمانكار يا كاركنان , خريداري و حفظ كند . به موجب مفاد ايـن بيمـه نامـه هـا , كارفرمـا در قبـال دعاوي ناشي از عمليات موضوع قرارداد , مورد حمايت قرار خواهد گرفت .
- دريافت و مصرف مبلغ وصولي از بيمه گر .
هرگونه زيان بيمه شده تحت بيمه نامه هاي خريداري شده براساس اين دستورالعمل , توسط بيمه گر , با كارفرما بـه عنـوان امـين بيمه گزاران , با رعايت شرايط درج شده در بيمه نامه , تسويه و به وي پرداخت مي گردد .
كارفرما , وجوهي كه به اين ترتيب دريافت مي كند , در حساب جداگانه اي واريز نموده و براساس توافق طرف هاي ذينفع , بـين آنها تقسيم مي كند . در صورتي كه توافق حاصل نشود , وجوه دريافتي صرف تعمير يا تعويض كار خسارت ديده خواهد شد .
كارفرما , به عنوان امين بيمه گزاران , اختيار تعديل و تسويه هرگونه خسارتي را با بيمه گر خواهـد داشـت . در ايـن صـورت , كارفرما طبق توافق طرف هاي ذينفع , نسبت به تسويه خسارت با بيمه گران , اقدام خواهد كرد . در صورت عـدم حصـول توافـق بين طرف هاي ذينفع يا اعتراض كتبي يكي از طرف هاي ذينفع , ظرف مدت 15 روز پس از وقوع خسارت , نسبت بـه اعمـال اختيار ياد شده توسط كارفرما , وي نسبت به تعديل و تسويه خسارت يا بيمه گران اقدام نمـوده و توزيـع عادلانـه غرامـت را بـه نسبت حوزه هاي مسئوليت ذينفع ها , تضمين خواهد كرد .
- خطرهايي كه مسئوليت آن با كارفرماست , عبارت است از : جنگ , تهـاجم دشـمن , انقـلاب , اعتصـاب , خطرهـاي هسـته اي , شورش و بلوا ( به جز مواردي كه در محدوده كارگاه و مربوط به مديريت كارگاه است ) , بروز حوادث طبيعي فراتر از پيش بيني هاي متعارف و غيرقابل كنترل از سوي كارفرما يا پيمانكار .
- زيان يا خسارت ناشي از طراحي كارها , در مواردي كه ناشي از تصميم كارفرما راجع به طرح باشد , برعهده كارفرماست .
وظايف و تعهدات مهندسان مشاور
- مهندسان مشاور و به طور كلي واحدهاي تهيه كننده طرح , موظف هستند قبل از تهيه و تنظيم اسناد مناقصـه , گـزارش بررسـي و مطالعه و مديريت ريسك را , در حد شناسايي خطر و نوع پوشش هـاي بيمـه اي لازم و ميـزان آن را , بـا اسـتفاده از كارشناسـان متخصص در امر بيمه و به ويژه بيمه هاي مهندسي و مسئوليت , تهيه كنند و به كارفرما ارائه دهند . همچنين , در موقع تهيه پـيش نويس قرارداد , موظف هستند نسبت به تكميل فرم هاي پيوست اين دستورالعمل , اقدام نموده و آنها را بـراي امضـاي كارفرمـا و پيمانكار , آماده كنند .
- در مواردي كه برحسب ويژگي مكاني و موضوعي پروژه , اخذ بيمه نامه هاي خاص مورد نياز باشد , مهندس مشاور مكلف اسـت موارد ياد شده را بررسي كرده و نتيجه را با توجيهات كافي, براي اتخاذ تصميم هاي لازم , به كارفرما ارائه نمايد .
- مهندس مشاور , مكلف است در صورت وقوع حادثه يا بروز خسارت و زيان , آن قسمت از وظايف كارفرما را كه به وي تفويض شده است , به نيابت انجام دهد و انجام آن قسمت از وظايف و تعهدهاي كارفرما را كه به موجب مفاد بيمه نامه و سـاير مقـررات تفويض نشده , كتباً و در موعد مقرر , به كارفرما يادآوري كند .
- مهندس مشاور , موظف است تمام بيمه نامه هايي را كه توسط كارفرما يا پيمانكار تهيه مي شود , بررسي كند و انطبـاق آنهـا را بـا مفاد و موازين قرارداد , گواهي نمايد .
- در مواردي كه بيمه نامه هاي تهيه شده از نظر ضوابط و مقررات بيمه يا در ارتباط با نيازهاي پـروژه داراي نقـص باشـند , مشـاور مكلف است اصلاح و تكميل آن ها را , به كارفرما گزارش كند .
- هرگاه اخذ بيمه نامه , از بيمه گر معتبر خاصي مورد نظر كارفرما باشد , مشاور بايد بررسي هاي لازم را انجام داده و بر رعايت نظر كارفرما , تأكيد كند .
- مهندس مشاور , موظف است اطلاعات مورد نياز بيمه گر را برحسب مسئوليت كارفرما در تهيه و تنظيم بيمه نامه , ملحـوظ دارد . در هر صورت , از آنجا كه ناقص يا نادرست بودن اطلاعات ارائه شده به بيمه گر , در موقع بروز خسارت و درخواسـت غرامـت تعيين كننده است , مشاور بايد در اين باره نظارت داشته باشد و كفايت بيمه نامه هاي دريافتي پيمانكار يا كارفرما را , گواهي كند.
- مشاور , موظف است برحسب نظر كارفرما , در تكميل پرسشنامه هاي بيمه همكاري كند .
- با وجود تأكيد بر اخذ تمام بيمه هاي مورد نياز , مهندس مشاور مكلف است از تحميل هزينه هاي اضافي بابت پرداخت حق بيمـه يا فرانشيز و يا اخذ پوشش هاي غيرضروري , جلوگيري كند .
- مهندس مشاور , موظف است براخذ و تمديد بيمه نامه و پرداخت حق بيمه ها در موعد مقرر , نظارت كند و در صورت استنكاف پيمانكار از پرداخت حق بيمه , مراتب را به كارفرما گزارش نمايد تا وي رأساً اقدام كند .
- مهندس مشاور , موظف است بر اقدام هاي ايمني و پيشگيرانه و همچنين , كنترل دامنه خسارت در اثر وقوع حادثه , به نحو مـؤثر نظارت كند .
- هرگاه در مراحل اجراي پروژه , تأمين پوشش هاي جديد يا تكميل يا بسط حدود پوشش بيمه نامه هاي موجود ضـروري باشـ د , مهندس مشاور مكلف است رأساً يا بر حسب درخواست پيمانكار و دستور كارفرما , موارد را بررسي كرده و پس از تأييد كارفرمـا , تكميل پوشش هاي بيمه اي را در چهارچوب قرارداد , پيگيري نمايد .
- در صورت تشخيص و ابلاغ كارفرما , مهندس مشاور به عنوان نماينده كارفرما , در تشريفات حل اختلاف بـا بيمـه گـر , شـركت خواهد كرد .
وظايف و تعهدات پيمانكار
- پيمانكار , تمام بيمه نامه هاي مورد نياز را مانند مهندسي و مسئوليت و هر پوشش لازم ديگـر كـه در اجـراي تعهـدهاي وي طبـق قرارداد ضروري باشد , به هزينه خود خريداري و حفظ خواهد كرد .
- پيمانكار , بدون ايجاد محدوديت در تعهدها و مسئوليت خود و كارفرما , نسبت به تحصيل پوشش هاي بيمه اي اقدام خواهد كرد.
- پوشش هاي بيمه اي , به شرح زير و نه محدود به آنها , با توجه به شرايط پيمان , توسط پيمانكار خريداري و حفظ مي گردد.
- كارها همراه با مصالح و تجهيزاتي كه به عنوان جزئي از كار مورد استفاده قرار خواهد گرفت , به مبلغ ارزش كامل جايگزيني .
- مبلغ اضافي معادل …………… درصد ارزش كامل جايگزيني بند بالا , به منظـور پوشـش هزينـه هـاي اجتنـاب ناپـذير زيـان يـا خسارت .
- تجهيزات پيمانكار و هرگونه اموال ديگري كه توسط پيمانكار وارد كارگاه گرديده است , به مبلغ معـادل ارزش جـايگزيني آنهـا در كارگاه . همچنين , پوشش هاي بيمه اي مربوط به ماشين آلات و ساير تجهيزات و تأسيسات مـورد نيـاز , بـراي اجـراي كارهـا كـه توسط كارفرما به هر نحوي در اختيار وي قرار مي گيرد .
بيمه نامه موارد پيش گفته مشتركاًبه نام پيمانكار و كارفرما بوده و موارد زير را تحت پوشش قرار خواهد داد :
- هرگونه زيان يا خسارات وارده به كارفرما و پيمانكار , به هر علت , جز در مواردي كه استثنا مي شود , تـا تـاريخ تعيـين شـده در گواهي تحويل كار يا هر بخش از آن , برحسب مورد و همچنين , زيان ياخسارتي كه در حين انجام هرگونـه عمليـات بـه منظـور انجام تعهدات , توسط پيمانكار حادث مي شود .
- زيان يا خسارتي كه در دوره رفع نقص به وجود آيد و علت آن مربوط به زمان قبل از آغاز دوره ياد شده باشد .
- پوشش بيمه اي به نام خود يا كارفرما , به طور مشترك در قبال مسئوليت ناشي ازصدمات جاني يا فوت اشخاص , يا زيان يا خسارت وارده به هرگونه اموال (جزكارها) , در اثر اجراي كار.
بيمه ياد شده , حداقل به مبلغي خواهد بود كه دو طرف مشتركاً در مورد آن توافق كنند و در صورتي كـه چنـين تـوافقي صـورت نگيرد , پيمانكار رأساً مبلغ قابل قبولي به اين منظور , تعيين خواهد كرد .
بيمه نامه بايد شامل , شرط مسئوليت متقابل باشد , به اين مفهوم كه گويي براي هريك از دو طرف , كارفرما و پيمانكار , بيمه نامه جداگانه اي صادر شده است . براين اساس , از نظر بيمه نامه , كارفرما و پيمانكار دو بيمه گزار جداگانه تلقي مي شوند .
- پيمانكار , مسئوليت هاي خود را بيمه خواهد كرد و مادام كه افراد در استخدام وي در كارها حضور دارند , اعتبار بيمه نامه را حفظ خواهد كرد . پيمانكار , مسئول پيمانكاران فرعي خود بوده و بايد آنها را ملزم به بيمه نمـودن و پرداخـت حـق بيمـه لازم براي تأمين كارهايي كه انجام مي دهند بنمايد . هرگونه نقصي در مورد حق بيمه يا كمبود در محدوده پوشش , از مسـئوليت هـاي پيمانكار خواهد بود .
اين پوشش , شامل هرنوع خسارت منجر به آسيب ديدگي , نقص عضو , يا فوت كاركنان پيمانكار , كارفرما , و پيمانكاران فرعـي , و ساير اشخاصي خواهد بود كه به نحوي در ارتباط با كارهاي موضوع قرارداد , دچار حادثه يا سانحه مي شوند .
در مورد اشخاصي كه در استخدام پيمانكار ( پيمانكاران ) فرعي باشند , هرگاه پيمانكار (پيمانكاران) فرعـي مسـئوليت خـود را در شكل متقابل آنان بيمه كرده باشند , به نوي كه غرامت هاي كارفرما تحت بيمه نامه مربوط جبران شود , تعهدهاي پيمانكـار راجـع به بيمه پيش گفته , انجام شده تلقي خواهد گرديد . هرگاه كارفرما لازم بداند , پيمانكار بايد اصل يا رونوشت تأييد شده بيمه نامـه يا گواهي بيمه را براي هريك از پيمانكاران فرعي , و رسيد پرداخت حق بيمه مربوط را تسليم كارفرما كند .
- پيمانكار , مقدم بر آغاز كار در كارگاه , گواهي لازم را مبني بر اين كه بيمه نامه هاي مورد نياز تحـت شـرايط قـرارداد را تحصـيل كرده است , به كارفرما ارائه نموده و ظرف مدت تعيين شده در پيمان , بيمه نامه ها را تسليم وي خواهد كرد . پيمانكـار , پوشـش هاي بيمه اي را كه به موجب پيمان, تهيه آن , برعهده وي قرار دارد, از بيمه گري كه در پيمـان مـورد توافـق دو طـرف قـراردادگرفته است , و در غير اين صورت از بيمه گر مورد انتخاب خود , خريداري خواهد كرد .
- پيمانكار , اعتبار هر بيمه نامه را تا تاريخي كه در قرارداد مشخص مي شود , حفظ خواهد كرد و در صورت درخواسـت كارفرمـا , بيمه نامه معتبر و رسيدهاي پرداخت حق بيمه مربوط را در هر مورد , در اختيار وي قرار خواهد داد .
- در صورتي كه پيمانكار در خريداري يا حفظ اعتبار هريك از بيمه نامه هاي مورد نياز , طبق شرايط پيمان قصور ورزد , يـا ظـرف مدت تعيين شده در پيمان , نسبت به ارائه بيمه نامه ها اقدام نكند , يا چنين بيمه نامه هايي تهيه شده ملغي يـا فسـخ يـا كـاهش داده شوند , در هريك از اين موارد كارفرما مي تواند رأساً مبادرت به تهيه و معتبر ساختن اين قبيل بيمه نامه ها كـرده , حـق بيمـه هاي مربوط را پرداخت كند . در اين صورت , مبالغ پرداختي را در زمان مناسب , از صورت حساب هاي پيمانكار كسر كـرده يـا جزو بدهي وي منظور خواهد نمود و پيمانكار , از اين بابت حق هرگونه اعتراض را از خود سلب مي كند .
- در صورتي كه پيمانكار يا كارفرما نسبت به رعايت شرايط درج شده در بيمه نامه هاي خريداري شده طبق قـرارداد اهمـال كننـد , موظف خواهند بود كه غرامت طرف ديگر را بابت هرگونه زيان يا مطالبات ناشي از قصور خود , جبران نمايند .
- مبالغ و خسارت هايي كه تحت پوشش بيمه واقع نشده يا توسط بيمه گر جبران نشده باشند , برحسب مسئوليت قراردادي هريـك از دو طرف , به عهده كارفرما يا پيمانكار خواهد بود .
- در صورت بروز هرگونه خسارت در اثر موارد مستثني شده يا به صورت توأم با ساير خطرها , پيمانكار بـه درخواسـت كارفرمـا و در حدود مورد درخواست , اقدام به جبران زيان يا خسارت خواهد كرد و در اين صورت , استحقاق افزايش مبلغ پيمان را خواهد داشت . در صورتي كه بروز زيان يا خسارت , معلول تركيبي از خطرها باشد , افزايش مبلغ پيمان , به تناسب مسئوليت كارفرمـا و پيمانكار خواهد بود .
- در متن بيمه نامه ها , بايد احتمال تحويل بخش هايي از كار , قبل از تحويل موقت تصريح شود .
- مضمون تمام بيمه نامه ها و محدوده پوشش آنها , بايد منطبق با اسناد پيمان و پيوست هاي آن باشد . هرگاه بيمه نامه ارائه شـده از سوي پيمانكار , از اين نظر داراي اشكال يا نقص باشد , مراتب كتباً توسط كارفرما به پيمانكار اعلام مي شود , و وي مكلف است ظرف مدت 10روز با مراجعه به بيمه گر , نسبت به رفع نواقص يا جايگزين كردن آن با بيمه نامه جديد , اقدام كند .
- هرگاه تغيير اساسي در شرح كارها , قيمت , مدت و ساير شرايط پيمان ايجاد گردد , پيمانكار موظف اسـت براسـاس مـو ارد قيـد شده در بيمه نامه , مراتب را به بيمه گر اطلاع داده تا در صورت لزوم , تغييرهاي لازم در مفاد بيمه نامه انجـام شـود . در صـورت افزايش مدت پيمان , بيمه نامه هاي مربوط به همان مدت , از سوي پيمانكار تمديد مي گردد . هزينـه تمديـد بيمـه نامـه هـا , در صورتي كه قصود پيمانكار در انجام تعهدها علت تمديد باشد , برعهده وي خواهد بود . هر نوع تغيير در بيمه نامـه هـا , بايـد بـا اطلاع كارفرما باشد .
- انحلال , تصفيه , ورشكستگي يا قصور هريك از شركت هاي بيمه طرف كارفرما يا پيمانكـاران فرعـي وي , يـا قصـور هريـك از شركت هاي بيمه نسبت به پرداخت ادعاهاي مطروحه , نمي تواند موجب ملغي شدن تعهدهاي دو طرف پيمان نسبت به يكديگر , در چهارچوب پيمان شود .
- پيمانكار در هيچ زماني حق ندارد هرگونه مصالحه , پيشنهاد يا قولي را در رابطه با ايجاد هرگونه تعهدي در قبال كارفرما, بـدوناخذ موافقت قبلي و كتبي وي , با بيمه گران انجام دهد .
- بيمه كردن مصالح و تجهيزات و كارها , تنها به منظور تأمين خسارت هاي وارده است و پيمانكار را به هيچ وجه از تعهدهاي خود مبري نمي كند .
- بيمه نامه ها , جز در مورد كاركنان پيمانكار بايد به نام كارفرما به عنوان ذينفع بوده و قبل از آغاز كار , به كارفرما ارائه گردد .
راهنماي انتخاب پوشش هاي بيمه اي
طرح هاي عمراني برحسب موضوع , كاركرد , ارزش , محل اجرا , مدت اجرا و از نظر ارزيابي ريسك , با يكديگر متفاوت هسـتند , از ايـن رو , لازم است اين تفاوت در انتخاب نوع و ميزان پوشش هاي بيمه اي كه خريداري مي گردد , مورد توجـه باشـد . بـراين اسـاس و بـراي سهولت كار , توصيه مي شود , كارفرما , مشاور و پيمانكار , پوشش هاي بيمه اي مورد نظر را به روش تعيـين شـده در ايـن دسـتورالعلم , انتخاب كنند .
1. كاربرگ انتخاب پوشش هاي بيمه اي
كاربرگ هاي يك و دو پيوست , به عنوان جزئي از اسناد مناقصه تلقي شده و بايد طبق اين دستورالعمل , تكميل گردد و به عنوان بخشـي از اسناد و مدارك پيمان , ملاك عمل قرار گيرد .
2. راهنماي تكميل كاربرگ هاي بيمه
كاربرگ يك پيوست , بايد براساس نتايج گزارش مطالعات ارزيابي ريسك , توسط مهندس مشاور يا واحد تهيه كننده طـرح , تكميـل شـود .
اگر چنين گزارشي تهيه نگرديده يا پوشش هاي بيمه اي مورد نياز توصيه نشده باشد , تكميل كاربرگ طبق نظر كارفرما , انجام مي گردد.
اين كاربرگ , توسط مشاور تكميل شده و پس از تأييد كارفرما , به عنوان بخشي از اسناد مناقصه , به پيمانكار تسليم مي گردد . پيمانكار حق دارد با توجه به مسئوليت هاي خويش , تغييرهاي مورد نظر خود را در مورد كاهش يا افزايش پوشش هاي بيمه اي , پيشنهاد كند .
در نهايت , كاربرگ تكميل شده اي كه مورد توافق كارفرما و پيمانكار باشد و در صورت عـدم حصـول توافـق كـاربرگي كـه برحسـب نظـر كارفرما تكميل شده باشد , ملاك اقدام هاي بعدي خواهد بود و بايد به عنوان پيوست هاي پيمان , از سوي كارفرمـا و پيمانكـار امضـا شـود .
ترتيب تكميل كاربرگ هاي بيمه , به شرح زير است :
2-1- كارفرما برحسب مورد , با انتخاب هريك از پوشش هاي مورد نظر , خانه مربوط را با علامت (*) مشخص مي كند ( كاربرگ تكميـل شده جزو اسناد مناقصه , در اختيار پيمانكار قرار داده مي شود ) .
2-2- پيمانكار , براي مواردي كه كارفرما پوشش خاصي تعيين نكرده باشد و وي اين پوشش را ضروري بداند , خانه مربـوط را بـا علامـت
(+) مشخص مي كند و اگر پوشش مورد نظر كارفرما را ضروري نداند , در قسمت پيش بيني شده , علامت (-) را درج مي كند ( كـاربرگ ) اظهارنظر شده به همراه پيشنهاد پيمانكار , ارائه مي شود .
در نهايت , خانه نهايي با علامت (*) كه نتيجه تفاهم كارفرما با پيمانكار است, يا در صورت عدم توافق , نظر كارفرماست, تكميـل شـده وكاربرگ توسط دو طرف پيمان و مشاور امضاء گرديده و ملاك اقدام قرار مي گيرد .
در مواردي كه ستون آخر (ساير) علامت زده شود , از كاربرگ دو براي پوشش هاي تكميلي استفاده مي شود , بـه ايـن نحـو كـه مشـاور يـا كارفرما , برحسب نتايج مطالعات ريسك يا نظر خود , و بر اساس انتخاب پوشش هاي اصلي ( تكميل كاربرگ يـك ) , مـواردي از پوشـش هاي تكميلي را انتخاب مي كنند و مشابه پوشش هاي اصلي , نظر پيمانكار اخذ شده و بر همان منوال ,پوشش هاي تكميلي نهايي مي گردد و كاربرگ امضا شده , ملاك اقدام خواهد بود .
تبصره : در مواردي كه واگذاري كار با ترك تشريفات مناقصه انجام شود , تكميل كاربرگ ها قبل از عقد پيمان به همان نحو انجام گرديـده و كاربرگ هاي تكميل و امضا شده , ضميمه پيمان مي گردد .
3. حداقل پوشش هاي بيمه اي پروژه هاي بزرگ صنعتي و غيرصنعتي
3-1- بيمه مسئوليت مدني , ناشي از اجراي پروژه ( از جمله مسئوليت هاي قانوني و حقوقي , اعم از قراردادي و غيرقراردادي ) .
3-2- بيمه هاي مهندسي , شامل بيمه تمام خطر پيمانكاري , نصب و نگهداري , و پوشش هاي تكميلي مربوط , برحسب مورد .
3-3- مواردي علاوه بر موارد پيش گفته , كه مهندس مشاور يا واحد تهيه كننده طرح , تأمين آن پوشش هـا را توصـيه كـرده و مـورد قبـول كارفرما باشد .
3-4- بيمه در برابر حوادث طبيعي , با توجه به موارد زير :
- هرگاه محل پروژه , براساس نقشه پهنه بندي زلزله , در مناطق با احتمال خطر نسبي پايين باشد .
- اگر محل پروژه برحسب گزارش سازمان هواشناسي , جزو مناطق سيل گير طبقه بندي شده و يا وقـوع سـيل منجـر بـه خسـارت وسيع , در 20سال منتهي به سال اجرا , گزارش شده باشد .
- وقوع طوفان مخرب ( طوفان هايي كه منجر به خسارت وسيع شده و گزارش هاي آن از سوي مراجع ذيربط ثبت و منتشر گرديده) , در محل اجراي پروژه گزارش شده باشد .
- بيمه مربوط به خسارت هاي وارده , ناشي از تغيير در برنامه زماني اجراي پروژه .
- بيمه هاي اختصاصي , مانند محيط زيست , شكست ماشين آلات و … برحسب نظر كارفرما و پس از توافق دو طرف پيمان .
تبصره : در مورد بيمه هاي محيط زيست , چنانچه اجراي پروژه موكول به اخذ مجوز از سازمان محيط زيست باشد , اخـذ پوشـش بيمـه اي توصيه مي شود .
- بيمه هاي حمل و نقل , طبق ضوابط مربوط به حمل و نقل دريايي , هوايي , و پوشش هاي رايج يا تكميلي در مورد حمل و نقل جاده اي يا ريلي .
- بيمه هاي مربوط به طراحي به صورت بيمه هاي تكميلي
- بيمه اعتباري , برحسب تقويم تأمين منابع مالي پروژه .
- تمام پوشش هايي كه در تعهد پيمانكار است , مانند سرقت , آتش سوزي ونظاير آن .
- ساير پوشش ها , اختياري بوده و بنا به نظر كارفرما يا توافق پيمانكار و كارفرما , خريداري مي شود , مگر اين كه در اسناد مناقصـه , به صورت الزامي پيش بيني شده باشد .
4. حداقل پوشش هاي بيمه اي پروژه هاي متوسط صنعتي
4-1- بيمه هاي مسئوليت مدني , ناشي از اجراي پروژه ( از جمله مسئوليت هاي قانوني وحقوقي , اعم از قراردادي و غيرقراردادي ) .
4-2- بيمه هاي مهندسي , شامل بيمه تمام خطر پيمانكاري و نصب , و بيمه هاي تكميلي مربوط , برحسب مورد .
4-3- مواردي علاوه بر موارد پيش گفته , كه مهندس مشاور يا واحد تهيه كننده طرح , تأمين آن پوشش هـا را توصـيه كـرده و مـورد قبـول كارفرما باشد .
4-4- بيمه در برابر حوادث طبيعي , حداقل شامل زلزله , سيل و طوفان برحسب سوابق وقوع حوادث ياد شده در محـل اجـراي پـروژه , در
20 سال منتهي به سال اجرا .
تبصره : در مورد زلزله , در صورتي كه طبق نقشه پهنه بندي , احتمال وقوع زلزله با خطر نسبي متوسط و بـالاتر وجـود داشـته باشـد , اخـذ پوشش بيمه اي الزامي است .
4-5- بيمه مربوط به خسارت هاي وارده , ناشي از تغيير در برنامه زماني اجراي پروژه .
4-6- بيمه هاي حمل و نقل , طبق ضوابط مربوط به حمل و نقل دريايي , هوايي و پوشش هاي رايج يا تكميلي , در مورد حمل و نقل جاده اي يا ريلي .
4-7- بيمه هاي مربوط به طراحي , برحسب اعلام ضرورت از سوي كارفرما .
4-8- تمام بيمه هايي كه در تعهد پيمانكار است و كارفرما بر تأمين آنها تأكيد دارد .
4-9- ساير پوشش ها , اختياري بوده و بنا به نظر كارفرما يا توافق پيمانكار و كارفرما , خريداري مي شود , مگر اين كه در اسناد مناقصه , به صورت الزامي پيش بيني شده باشد .
5. حداقل پوشش بيمه اي پروژه هاي متوسط غيرصنعتي
5-1- بيمه هاي مسئوليت مدني , ناشي از اجراي پروژه ( از جمله مسئوليت هاي قانوني و حقوقي , اعم از قراردادي و غيرقراردادي )
5-2- بيمه هاي مهندسي , درباره اجزايي از كار كه توسط كارفرما تعيين مي شود .
5-3- بيمه حوادث طبيعي , برحسب موقعيت مكاني پروژه و بررسي هاي محلي و گزارش وقوع حوادث طبيعي و آمار و اطلاعات خسـارت هاي ناشي از آن , با نظر كارفرما تعيين مي گردد .
5-4- تمام بيمه هايي كه در تعهد پيمانكار است و كارفرما بر تأمين آنها تأكيد دارد .
5-5- ساير پوشش ها , اختياري بوده و بنابه نظر كارفرما يا توافق پيمانكار و كارفرما , خريداري مي شود , مگر اين كه در اسناد مناقصه , بـه صورت الزامي پيش بيني شده باشد .
6. حداقل پوشش بيمه اي پروژه هاي كوچك
6-1- بيمه هايي كه تنها در تعهد پيمانكار است و كارفرما نيز براي اطمينان از انجام به موقع پروژه , بر تأمين آنها تأكيد دارد .
6-2- بيمه حوادث طبيعي , به صورت بيمه انفرادي يا گروهي ( خريداري پوشش بـراي مجموعـه اي از پـروژه هـاي مشـابه , توسـط يـك دستگاه اجرايي ) .
7. تقسيم بندي پروژه
- پروژه هاي بزرگ صنعتي
پروژه هاي صنعتي كه مبلغ سالانه پيمان آنها 100 ميليارد ريال و بالاتر باشد , مانند نيروگاه ها , پالايشگاه ها , كارخانه هاي توليـد خـودرو و نورد و ذوب فلزات .
- پروژه هاي بزرگ غيرصنعتي
پروژه هاي بزرگ غيرصنعتي كه مبلغ سالانه پيمان آنها 75 ميليارد ريال و بالاتر باشد , مانند سدهاي بزرگ , آزادراه ها , بـزرگ راه هـا , پـل هاي بزرگ منحصر به فرد , تونل , مراكز اصلي مخابرات , ترمينال فرودگاه هاي بين المللي , موزه ها , استاديوم هـاي سرپوشـيده و بـزرگ , ساختمان هاي بلندمرتبه , فضاها و مكان هاي مذهبي ويژه , اسكله و موج شكن و سازه هاي آبي و دريايي پيچيده و مشـكل , تصـفيه خانـه هاي آب و فاضلاب , و خطوط انتقال آب و فاضلاب .
- پروژه هاي متوسط صنعتي
پروژه هاي صنعتي كه مبلغ سالانه پيمان آنها از 10 ميليارد تا 100 ميليارد ريال باشد , مانند كارخانه ها و واحدهاي صنعتي , از قبيل نساجي , توليد لوازم خانگي , داروسازي , توليد رنگ , مواد غذايي , قطعات خودرو , پمپ خانه ها در طرح هاي انتقال مـواد سـوختي , پسـت هـاي اصلي خطوط سراسري انتقال نيرو و انرژي .
- پروژه هاي متوسط غيرصنعتي
پروژه هاي غيرصنعتي كه مبلغ سالانه پيمان آنها 10 ميليارد ريال تا 75 ميليارد ريال باشد , مانند ساختمان هاي آموزش عـالي , مجتمـع هـاي فني و حرفه اي , ساختمان هاي اداري , مراكز فرعي مخابرات , سازه هاي آبي متعارف , سالن هاي اجتماعـات و كنفـرانس , ايسـتگاه هـا و ترمينال هاي شهري و بين شهري , كشتارگاه , سردخانه , مجتمع هاي فرهنگي شهري , مراكز درماني , و …
- پروژه هاي كوچك
پروژه هايي كه مبلغ سالانه پيمان آنها كمتر از 10 ميليارد ريال است .
8. الحاقيه ها
در موارد متعدد با وجود تأمين پوشش هاي بيمه اي برحسب نوع كار , تعيين مواد تكميلي براي روشن بودن چهارچوب تعهدهاي بيمه گـر , از طريق صدور الحاقيه براي جبران خسارت , ضروري است . ضمن اينكه تنظيم و مبادله الحاقيه , لزوماً به مفهوم بسط پوشش بيمه اي نيست .اين موارد , معمولاً به صورت هايي به شرح زير , تحت عنوان الحاقيه تنظيم و مبادله مي گردد .
8-1- پوشش
مواردي كه ضمن رعايت شرايط , استثناها, و مقررات درج شده در بيمه نامه و پيوست هاي آن , به صورت بيمه هاي تكميلي تحت پوشـشهستند . اگر اين موارد الزام بيشتري از نظر جبران خسارت ها براي بيمه گر ايجاد كند , مستلزم حق بيمه اضافي خواهد شد .
8-2- شرايط
مواردي كه ضمن رعايت شرايط , استثناها , و مقررات درج شده در بيمه نامه و پيوست هاي آن , بيمه گر نسبت به جبران زيان هاي وارده به بيمه گزار , تعهدي نخواهد داشت , يا متعهد بودن بيمه گر براي جبران خسارت ها , موكول به رعايت شرايطي است كه در الحاقيه درج مـي شود و به طور عمده , فاقد پرداخت حق بيمه است .
8-3- استثنا
مواردي كه ضمن رعايت شرايط , استثناها , و مقررات درج شده در بيمه نامه و پيوست هاي آن , بيمه گر متعهد به جبران خسارت ها نيست اين موارد , به طور مستقيم يا غيرمستقيم , استثنا شده و شامل خسارت هايي مي شود كه اساساً در تعهد بيمه گر نيست .
8-4- تضمين ( گارانتي )
مواردي كه جبران خسارت توسط بيمه گر , صرفاً در انطباق با شرطي است كه به صورت موضوعي يا كمي , در الحاقيه درج مي شود .
9. فهرست الحاقيه ها
- پوشش زيان يا خسارت ناشي از اعتصاب , اغتشاش , و بلوا (S.A.C.C)
- پوشش مسئوليت متقابل
- پوشش دوره نگهداري ساده
- توسعه پوشش بيمه اي دوره نگهداري
- پوشش هزينه هاي اضافه كاري , كار در شب , كار در تعطيلات عمومي , و هزينه حمل سريع .
- پوشش هزينه هاي اضافي حمل هوايي
- پوشش سازه هاي واقع در مناطق زلزله خيز
- پوشش دوره آزمايش ماشين آلات و تأسيسات
- پوشش مربوط به ساختمان هاي موجود و تأسيسات مجاور
- پوشش خسارت وارده بر مراتع , جنگل ها , و كشتزارها
- پوشش خسارت هاي وارده بر مصالح پاي كار
- پوشش خسارت هاي وارده بر تأسيسات مجاور
- پوشش مربوط به تجهيزات زمان اجراي كار
- پوشش در كانال هايي كه حفاري مي شود
- پوشش مربوط به نشت مواد در حفاري
- پوشش براي استفاده از ماشين آلات دست دوم
- شرايط مخصوص , مربوط به جدول زمان بندي عمليات ساختماني يا نصب
- شرايط ويژه , مربوط به ساختمان تونل ها و راهروها
- شرايط مخصوص , مربوط به كابل ها , لوله ها و ساير وسايل نصب شده در زيرزمين
- شرايط ويژه , مربوط به احداث سد و مخازن آب
- شرايط مخصوص , راجع به اقدام هاي ايمني در مقابل باران , سيل و طغيان آب
- شرايط ويژه , مربوط به برداشت مواد زايد ناشي از ريزش خاك و سنگ
- استثناهاي مربوط به زيان , خسارت و مسئوليت ناشي از سيل و طغيان آب
- استثناهاي مربوط به زيان , خسارت و مسئوليت ناشي از آب
- استثناهاي مربوط از بين رفتن يا خسارت وارده به محصولات , جنگل ها و مزارع
- تضمين مربوط به خاكريزها , برش ها , پله بندي ها , آب روها , و كانال ها
- تضمين مربوط به كمپ ها و انبارها
- تضمين مربوط به دستگاه ها , تجهيزات و ماشين آلات ساختماني
- تضمين مربوط به مصالح ساختماني
- خسارت هاي متوالي
- اموال خارج از انبار
10. مسئوليت كارفرما و پيمانكار , در قبول و پرداخت فرانشيز
در تمام قراردادهايي كه از اين دستورالعمل استفاده مي كنند , پرداخت فرانشيز با توجه به موارد زير , انجام مي شود .
10-1- به منظور رعايت اصل نفع بيمه اي , جلوگيري از بي مبالاتي بيمه گزار در امر رعايت نكات ايمني , و انجام اقدام هـاي پيشـگيرانه و پاي بندي به تعهدهايي كه در بيمه نامه مشخص مي شود , پرداخت فرانشيز برحسب مسئوليت و با توجـه بـه سـاير مـوازين قـراردادي بـين كارفرما و پيمانكار , بر عهده كارفرما يا پيمانكار خواهد بود .
10-2- تفكيك مسئوليت قبول پرداخت فرانشيز , برحسب مسئوليت كارفرما يا پيمانكار در ايجاد خسارت احتمالي , به شرح زير است :
- در بيمه هاي مسئوليت مدني در قبال اشخاص ثالث , پرداخت صددرصد فرانشيز , بر عهده پيمانكار است .
- در بيمه هاي اجباري , مسئوليت در مورد كاركنان پيمانكار و كارفرما و مانند آن , طبق قانون و مقررات تـأمين اجتمـاعي و قـانون كار و مقررات نظير آن , پرداخت صددرصد فرانشيز برعهده پيمانكار است .
- در بيمه هاي تكميلي , در مورد كاركنان پيمانكار و كارفرما و مانند آن , پرداخت صددرصد فرانشيز برعهده پيمانكار است .
- در بيمه هاي سرقت و آتش سوزي , پرداخت صددرصد فرانشيز برعهده پيمانكار است .
- در بيمه حوادث طبيعي , فارغ از روش محاسبه فرانشيز ( درصدي از حق بيمه , درصدي از مبلغ بيمه نامـه , يـا مبلـغ مقطـوع ) , حداكثر 40درصد از فرانشيز برعهده پيمانكار و پيمانكاران فرعي , و مازاد آن , برعهده كارفرماست .
تبصره : در مورد بيمه هاي تكميلي و الحاقيه هايي كه بار مالي اضافي را براي بيمه گزار دارد نيز , به ترتيب پيش گفته عمل مي شود .
- تمام بيمه هاي مهندسي , كه فقط به نام پيمانكار خريداري و حفظ مي شود , پرداخت صددرصد فرانشيز برعهده پيمانكار است . – تمام بيمه هاي مهندسي , كه به نام مشترك كارفرما و پيمانكار خريداري مي شود , اگر منشـاء خطـر خـارج از محـدوده عمليـاتطراحي , تداركات و اجراي پروژه باشد , برعهده كارفرماست و درغير اين صورت , پرداخت صددرصد فرانشيز برعهده پيمانكـار است .
- در مواردي كه پرداخت كل يا درصدي از فرانشيز بر عهده كارفرماست , پيمانكار به نيابت ازطرف كارفرمـا , نسـبت بـه پرداخـت اقدام مي كند و مبالغ پرداختي , به حساب مطالبات پيمانكار منظور شده و در اولين فرصت , تسويه مي گردد .
نحوه محاسبه حق بيمه
دركارهاي ساختماني , براي محاسبه حق بيمه دو روش وجود دارد :
(Time Procedure) روش زماني
( Breakdown Procedure) روش تفكيكي
روش زماني (Time Procedure)
در اين روش , نرخ حق بيمه به دو بخش جداگانه تقسيم مي شود . نرخ هاي وابسته به »زمان كار« و نرخ هاي وابسته » اصل كار « . به طـور كلي , اجراي پروژه با خطرهاي معيني كه مربوط به كار است و به طول دوره ساخت بستگي دارد , مواجه مي شود . در اين روش , حق بيمه برحسب نوع پروژه مثل ساختمان , كارخانه , برج , تونل , پل و غيره , مشخص مي گردد , ضمن اينكه برحسب نوع كـار , نـرخ پايـه بـراي هركار معين در دسترس است . براي حوادث طبيعي و طولاني شدن زمان ساخت و مانند آن نيز , حق بيمه تعيين مي شود .
روش تفكيكي( Breakdown Procedure)
در اين روش , براي هر مرحله از ساخت مانند كارهاي مقدماتي , كار روي زمين , كار زير زمين و … با توجه به ريسـك هـر فعاليـت , حـق بيمه تعيين مي شود . با توجه به سهم هريك از اين كارها در برآورد كل پروژه و با توجه به نرخ هاي متفاوت , در نهايت ميانگين وزني حـق بيمه , مشخص مي گردد . ممكن است در اين شرايط , براي حوادث طبيعي و مانند آن , نرخ مشخصي به ميانگين ياد شده اضافه شود .
حق بيمه ماشين آلات
حق بيمه ماشين آلات , با ضرب مبلغ بيمه در نرخ حق بيمه آن , به دست مي آيد . نرخ حق بيمـه بـراي هـر دسـتگاه , از تعرفـه حـق بيمـه استخراج مي شود , اما بايد به قدمت , شرايط , وضعيت نگهداري , چگونگي كاربرد آن و در صورت لزوم , تعديل كسورات مختلـف توجـه گردد .
اثر تورم در حق بيمه
در ظاهر , تورم نبايد درحق بيمه تأثيري داشته باشد , زيرا با گذشت زمان , ارزش موضوع بيمه افزايش يافته و حـق بيمـه نيـز كـه براسـاس سرمايه بيمه شده تعيين مي گردد , خود به خود فزوني مي يابد و خسارت را هر قدر هم كه متأثر از تورم باشـد , جبـران خواهـد كـرد . امـا مسئله به اين سادگي نيست , زيرا در بعضي از بيمه نامه ها رابطه اي بين سرمايه بيمه و حق بيمه وجـود نـدارد ماننـد بيمـه اتومبيـل و بيمـه محصولات كشاورزي . در ضمن , بين زمان وصول حق بيمه و وقوع خسارت , هميشه فاصله اي وجود دارد كه ممكن اسـت تـورم در ايـنفاصله , به حدي باشد كه زيان قابل توجهي براي بيمه گر به وجود آورد . يكي از شيوه هاي رايج , تعيين » حداكثر خسـارت « در بيمـه نامـه است , كه رابطه خسارت و تورم را قطع مي كند .
روش ديگر , متغير ساختن مبلغ بيمه براساس تغييرهاي شاخص قيمت ها و مانند آن است .
بيمه و وثيقه و بيمه تضمين بيمه وثيقه
بيمه وثيقه , بيمه نامه اي است كه براي صدور ضمانت نامه توسط بانك ها , جايگزين وثيقه مي شود يا بيمه نامه هايي كه بـه جـاي ضـمانت نامه هاي بانكي , برحسب مفاد قرارداد , مورد قبول كارفرما قرار مي گيرد .
به طور معمول , براي اعطاي اعتبار , نظام هاي مالي ( بانك ومؤسسات اعتباري) نياز به در اختيار داشتن وثيقه ارزشمند دارند . اين وثيقه ها , در بيشتر مواقع دارايي هايي كه قابل تقويم به پول است , مانند ملك و ماشين آلات را شامل مي شود و معمولاً قبل از اعطاي اعتبـار , وثيقـه ها در رهن مؤسسه اعتبار دهنده قرار مي گيرد . برخي از مواقع , مشاهده مي شود كه اعتبارگيرنده امكان در اختيـار قـراردادن وثيقـه را بـراي اخذ اعتبار ندارد , در چنين مواقعي , با ارائه بيمه نامه معتبر به جاي وثيقه كه همان امتيازهاي دارايي هاي به رهن گـذارده شـده را دارد , مـي تواند به اين شكل از تسهيلات برخوردار شود كه بانك يامؤسسه اعتبار دهنده , با در اختيار داشتن بيمه نامه ياد شـده , در صـورت عـدم يـا ديرپرداخت وام هاي اعطايي , استيفاي حقوق خواهد نمود . بديهي است وضعيت مالي اعتبار گيرنده , اساس صدور اين نوع بيمه نامه است .
بيمه تضمين
در بيمه تضمين , موضوع بيمه ميزان معيني وجه نقد است كه بيمه گر در نقش ضامن بيمه گزار , در صورتي كـه وي تحـت شـرايط قـرارداد قادر به پرداخت نباشد , به عهده مي گيرد . بيمه گر در اين نوع بيمه , نقش ضامن بيمه گزار را ايفا مي كند .
معرفي انواع پوشش هاي بيمه اي , در صنعت ساخت
اصولاً محدود كردن پوشش هاي بيمه , تحت عناوين مختلف از قبيل تمام خطر , پيمانكاري يا نصب ومانند آن , نمـي توانـد محـدود كننـده دامنه و نوع پوشش هاي بيمه اي باشد , زيرا اصولاً بيمه اين توانايي را دارد كه براساس اصل بيمه پذيري , موضوع و امكان پـذيري ارزيـابي ريسك پوشش هاي مربوط را , تعريف نمايد . همچنين , براساس قانون اعداد بزرگ , در صورت وجود فراواني تقاضا , طبيعتاً با نـرخ هـاي متعادل و منطقي , امكان ارائه پوشش و خدمات بيمه , فراهم مي گردد . جدول پيوست , انواع پوشش هـاي بيمـه اي را در صـنعت سـاخت نشان مي دهد .
جدول ياد شده , هدف هاي اساسي زير را دنبال مي كند :
- ارائه تصويري از خطرهايي كه در تهيه و اجراي طرح هاي عمراني وجود دارد .
- معرفي پوشش هاي رايج در صنعت بيمه در كشور, و يا در صنعت بيمه كه به نحوي به تنهايي يا مشتركاً , خطر يـا خطرهـايي راتحت پوشش قرار مي دهند .
- آشنايي با ملاحظاتي كه در نوع خاصي از خطر , براي دستيابي به پوشش مناسب بيمه اي وجود دارد .
به اين ترتيب , اين جدول , تصوير بسيار فشرده از مجموعه بررسي ها و ارزيابي هاي انجام شده اسـت , بـه بهتـرين وجـه تصـوير مناسـبي ازخدمات مورد نياز صنعت ساخت را نشان مي دهد . توضيحات زير , مي تواند براي كاربرد در آن مورد استفاده قرار گيرد .
- خطرهاي معرفي شده , لزوماً در تمام پروژه ها كاربرد ومصداق ندارد . بنابراين مجموعه آنها , به عنوان نيازهاي طرح هاي عمراني مطرح است .
در مواردي تأمين يك نوع پوشش بيمه اي , موكول يا مشروط به خريداري بيمه يا بيمه هاي ديگري است كـه در سـتون ملاحظـات توضـيح داده شده است ( مثل رديف 34 ) .
در مواردي عناوين خطر به نحوي كه ارائه شده , در ادبيات طرح هاي عمراني مصطلح نيست , از اين رو , بايد توجه داشته باشيم كـه تعـابير در صنعت بيمه , داراي آثار مالي و حقوقي از نظر ميزان و نوع مسئوليت بيمه گزار و بيمه گر است , بنابراين نمي توان به شيوه دلخواه , ايـن تعابير را تفسير كرده يا حمل به قرينه نمود و مانند آن .
تمام خطرهاي معرفي شده , لزوماً داراي اهميت يكساني نيستند , اما چون موارد كم اهميت يا موارد اختصاصي در پروژه هـاي خـاص داراي اهميت است , از اين رو , نبايد مقايسه اي از اين دست بين عناوين صورت گيرد ( مثل خطر نقض حقوق ثبت شده يا حمايت شده ) .
برخي از خطرها , درهيچ يك از انواع بيمه هاي رايج , داراي علامت (*) نيست . اين امر به مفهوم بيمه ناپذير بودن موضوع نبوده بلكه جزو مواردي است كه در كشورما چنين پوشش هايي رايج نيست و مي تواند به دليل عدم وجود نمونه هاي عمل شـده يـا بـي تـوجهي بـه اصـل موضوع , از نظر به رسميت شناختن حقوق فردي يا اجتماعي باشد .
برخي از خطرها : در بيش از يك پوشش , علامت (*) دارند . اين موضوع , به مفهوم پيش بيني خطر ياد شده در انواع بيمـه نامـه هاسـت , مثل سرقت . همچنين , در مواردي خطر معرفي شده در تمام بيمه هاي رايج موضوعيت دارد , مثل ناكافي بودن مبلغ بيمه خريداري شده.
برخي از خطرهاي معرفي شده , به نحو خاصي كه ناشي از مقررات و قوانين در ساير كشورهاست , تحت پوشش قرار مي گيرد . اين موارد , با علامت * شناسايي شده است و لازم است صنعت بيمه كشور با بهره گيري از تجربه هاي جهاني , شيوه مناسب و سازگار با سـاير قـوانين ومقررات ناظر بر فعاليت ياد شده , طراحي و اعمال نمايد . مثل خطر طراحي غلط يا ضعف مطالعات پايه يـا اشـتباه بـ ودن اطلاعـاتي كـه از سوي كارفرمايان در اختيار طراحي يا پيمانكار قرار مي گيرد .
خطرهاي معرفي شده , در چهارگروه به شرح زير طبقه بندي شده و با شماره 1 تا 4 مشخص شده اند .
شماره 1 : خطرهايي كه در حال حاضر توسط شركت هاي بيمه داخلي پوشش داده مي شوند.
شماره 2 : خطرهايي كه به صورت پوشش هاي مكمل و مشروط , توسط شركت هاي بيمه پوشش داده مي شوند .
شماره 3 : خطرهايي كه در كشور ما پوشش داده نمي شوند , اما در تجارت جهاني , داراي پوشش است .
شماره 4 : اقلام بيمه ناپذير , كه در صورت تغيير در مفهوم حقوقي و قراردادي , احتمال قرارگرفتن آن در پوشش بيمه وجود دارد .
دیدگاه خود را در مورد مطلب این صفحه بنویسید