بيمه پروژه در قراردادهاي خدمات مشاوره

نظام فني و اجرايي مصوب 1375 با نگرش تازه اي فرايند تهيه و اجراي طرح هاي عمراني را مورد بررسي قرار داده و براي هر جـزء از ايـن فرايند راهكارهايي از زاويه تعيين صلاحيت , ارجاع كار , ارزشيابي عوامل و … ارائه نموده است . گرايش نظام فني به  خدمات بيمـه اگرچـه بيشتر از زاويه » تضمين « صورت گرفته است ولي در هر صورت , دريچه اي براي ورود به عرصه صنعت بيمه تلقي مي گردد .

تعامل صنعت ساخت و صنعت بيمه در جهان در عرصه هاي گوناگون وجود دارد و منافع ناشي از اين تعامل چـه در جهـت حفـظ و تعـالي منافع ملي و چه در حفظ منافع صنفي بسيار گسترده و با اهميت است .

فارغ از تجربه جهاني , لازم است به واقعيت هاي ارتباط بين صنعت ساخت و صنعت بيمه توجه كنيم .

طبق تعريف , ماهيت صنعت بيمه : مديريت خطر و مديريت ريسك است و صنعت ساخت با تهيه و  اجراي طرح هـاي عمرانـي , در درون خود مصاديق فراواني از » خطر « و » ريسك « را جاي داده است .

انواع و اقسام خطرها , سرمايه , نيروي انساني , مصالح و ماشين آلات , پروژه ها و منافع    طرح هاي ذي نفع آنها را تهديد مي كند و طبيعتاً حفاظت آنها در برابر خطرهاي موجود دغدغه بسيار بزرگي است . بنابراين , مفهوم » خطر « و » ريسك « قوي تـرين حلقـه اتصـال صـنعت ساخت و صنعت بيمه است .

تاكنون به دليل فقدان ظرفيت هاي مناسب در صنعت بيمه و ناديده گرفتن منافع بيمه از سوي مراجع تصميم گيري طرح ها , تمام مخـاطرات و ريسك هاي ناشي از تهيه و اجراي طرح هاي عمراني را دولت پذيرفته است و حجم پوشش هاي بيمه اي مـورد اسـتفاده , در مقايسـه بـا سرمايه و منافعي كه در معرض خطر قرار گرفته , بسيار ناچيز بوده و چنين رويكردي , باعث افزايش هزينه سرمايه گذاري كارهـاي عمرانـي شده است .

بيمه مسئوليت حرفه اي مشاوران , يكي از انواع رايج بيمه مسئوليت در ساير كشورهاست كه نقش مؤثر و تعيين كننـده اي در حفـظ كيفيـت خدمات و عملكرد مشاوران دارد از اين رو , دستورالعمل حاضر به منظور فراهم نمودن زمينه استفاده از اين نوع بيمه , تدوين شده است تا با هدف ارتقاي سطح كيفي طرح ها در قراردادهاي مشاوران مورد استفاده قرار گيرد .

به اين وسيله از شركت خدمات مديريت ايرانيان ( تهيه كننده دستورالعمل ) , مهندسان مشاور آوند طرح ( مدير طرح ) و دفتـر امـور فنـي , تدوين معيارها و كاهش خطرپذيري ناشي از زلزله كه در شكل گيري , تدوين و انتشار دسـتورالعمل يـاد شـده تـلاش نمـوده انـد تشـكر و قدرداني مي شود (سازمان مديريت و برنامه ريزي كشور معاون امور فني پاييز 1383).

كليات

خدمات تهيه طرح از نظر نوع خطر , تفاوت اساسي با مرحله اجراست , و شايد مهم ترين  موضوع , خطرات ناشي از طراحي غلط يا اشـتباه باشد . اين احتمال , در قالب بيمه مسئوليت قابل پوشش است . از اين رو , اگر بيمه نامه هاي تحت عنوان » بيمه جامع مسـئوليت حرفـه ا ي مشاوران « ارائه گردد , پوشش هاي لازم را تأمين مي كند .

روش متعارف براي تعيه چنين بيمه نامه اي , به اين شرح است كه حداكثر تا 20 درصد مبلغ برآورد پروژه موضوع قرارداد مهنـدس مشـاور , پوشش بيمه اي براي خدمات مهندسان مشاور منظور مي گردد . لازم به يادآوري است كه پوشش بيمه , ارتباطي به ميزان حق الزحمه مشـاور ندارد . شركت هاي بزرگ مشاور , به دليل اعتباري كه نزد شركت هاي بيمه دارند , قادر هستند بيمه نامه مسئوليت به تناسب توانايي و اعتبار خود دريافت كنند و بر حسب هر قرارداد , بخشي از آن را به كارفرماي مربوط ارائه نمايند .

پوشش بيمه مسئوليت حرفه اي (P.L)  , از جمله براي مشاوران و پيمانكاران , امروزه در فهرست خدمات شركت هـاي بيمـه وجـود دارد , براي عرضه اين خدمت بيمه اي در كشور , لازم است كه ضمن بازنگري در شرايط بيمه نامه هاي موجود , كيفيت عرضـه  خـدمات بيمـه اي شفاف شود , به طوري كه نقطه ابهامي براي طرف هاي اين قبيل بيمه , باقي نماند . به طور معمول , هزينه هاي بيمـه بـراي مسـئوليت هـاي حرفه اي , در قراردادهاي كارفرما با مشاوران پروژه قابل تعريف است , و بايد قبل از انعقاد قرارداد با استعلام كه از شركت هاي بيمه به عمل مي آيد , اين هزينه ها به عنوان بخشي از قيمت تمام شده , منظور مي گردد , به اين ترتيب , مشاوران در چهارچوب يك بيمه نامه مشخص, مي توانند مسئوليت هاي حرفه اي خود را بيمه كنند .

اركان بيمه

براي شكل گيري خدمات بيمه , برخي از اجزا نقش اصلي و تعيين كننده دارند كه بدون وجود آن , يا هرگونه نقص در آن , باعث بي اعتبـار شدن قرارداد بيمه مي گردد . از اين موارد , به عنوان اركان بيمه ياد مي شود . در اين قسمت , با استفاده از منـابع مـورد تأييـد بيمـه مركـزي ايران , اركان بيمه به شرح زير معرفي مي گردد :

1. بيمه گر

شركت هاي بيمه , كه طبق » قانون بيمه گري مصوب سال 1316 « و » قانون تأسيس بيمه مركزي ايران و بيمه گري مصـوب سـال 1350 « , تأسيس شده و تحت نظارت بيمه مركزي ايران فعاليت دارند .

2. بيمه گزار

منظور از بيمه گزار , شخص حقيقي يا حقوقي است كه وجهي را به بيمه گر مي پـردازد , تـا پوششـي را خريـداري نمايـد . در طـرح هـاي عمراني , معمولاً بيمه گزاران عبارتند از :

• كارفرما
• مشاور
• پيمانكار اصلي و فرعي
• پيمانكار تخصصي
• پيمانكار تدارك كننده مصالح و تجهيزات
• پيمانكار حمل ونقل

3. موضوع بيمه

به صورت متعارف , موضوع بيمه احتمال وقوع خطرهايي است كه درطول اعتبار مدت بيمه نامه , تحت پوشش قرار مي گيرد .

4. مورد بيمه

مورد بيمه اموال , كالا , مسئوليت , يا هر نفعي است كه تحت پوشش قرار مي گيرد .

5. مدت بيمه

مدت بيمه , عبارت است از تاريخ آغاز بيمه تا تاريخ انقضاي بيمه كه برحسب نوع پوشش هاي مورد درخواست بيمه گزار تعيين  ميشود.

6. مبلغ بيمه

مبلغ بيمه , حداكثر مبلغي است كه بيمه گر در صورت تحقق خطر , ممكن است به بيمه گزار بپردازد .

7. حق بيمه

حق بيمه , مبلغي است كه بيمه گزار براي خريد پوشش بيمه اي , به صورت يك جا يا اقساط پرداخت مي كند . ميزان حق بيمه , به حـدود , پوشش , مدت آن , و ارزيابي بيمه گر از عوامل ريسك در ارتباط با پوشش بيمه نامه , بستگي دارد . اگرچه بيمه گران براي محاسبه حق بيمه از روش هاي مشابهي استفاده مي نمايند , اما لزوماً دو بيمه گر , حق بيمه يكساني را در يك مورد خاص , ارائه نمي دهند .

حق بيمه , از حاصل ضرب ضريب احتمال خطر ( نرخ بيمه ) در مبلغ بيمه , حاصل مي گردد . البته تغييرهاي غيرمعمول در مدت بيمـه , در نوع و ارزش اموال مورد بيمه و همچنين نوع خدماتي كه در پيوند با اجراي قرارداد مشاور انجام مي گيرد , حائز اهميت است .

حق بيمه , معمولاً به صورت مقطوع يا در هزار , از مبلغ بيمه ارائه مي شود و در صورتي كه به صورت اقساطي پرداخت گردد , تابع شرايطي است كه توسط شركت هاي بيمه اعلام شده و مورد توافق بيمه گزار قرار مي گيرد .

8..فرانشيز

درصد يا مبلغي از هر خسارت است , كه به منظور رعايت اصل نفع بيمه اي و جلوگيري از بي مبالاتي بيمه گزار در رعايت نكات ايمني و انجام اقدام هاي پيشگيرانه , بر عهده بيمه گزار است و ميزان آن , براساس توافق بيمه گزار و بيمه گر تعيين مي شود .

9. بيمه نامه

بيمه نامه , همان قرارداد بيمه است كه بين بيمه گزار و بيمه گر , با رعايت قوانين , ضوابط , و مقررات مربوطه , مبادله مـي گـردد . در بيمـه نامه , تمام عواملي كه به عنوان اركان بيمه معرفي گرديد , به وضوح درج مي شود .

معمولاً بيمه نامه , با پرداخت اولين حق بيمه ( به صورت يك جا يا اقساطي ) , اعتبار مي يابد . به روال متعارف , بيمه نامه سندي اسـت كـه به موجب آن , و براساس پيشنهاد كتبي بيمه گزار , و نيز به استناد پاسخ هاي درج شده در پرسشنامه اي كه از طرف بيمه گزار تكميل شـده , و ساير اظهارات كتبي وي كه به منظور درج در بيمه نامه صورت مي گيرد , تنظيم مي شود . بيمه گر , خسارت وارده به مورد بيمه و متوجـه بيمه گزار را در صورتي كه حق بيمه را در زمان مقرر پرداخت كرده باشد , با رعايـت اسـتثناها و شـرايط درج شـده در آن يـا درج شـده در الحاقيه هاي مربوط , تا ميزان پيش بيني شده , جبران خواهد كرد .

 تأييدها و تعهدهات كارفرما

1. كارفرما براساس مفاد اين دستورالعمل , نسبت به انجام وظايف خود براي تأمين پوشش هـاي بيمـه اي مناسـب در چهـارچوب اختيارها و وظايف قانوني خويش عمل مي كند . پوشش هاي بيمه اي مشاوران , از سوي كارفرما به تناسب اهميـت نـوع و محـل اجراي پروژه براساس مفاد اين دستورالعمل انتخاب مي شود .
2. هرگاه كارفرما علاوه بر بيمه جامع مسئوليت حرفه اي مشاور , خريداري پوشش هاي ديگري را ضروري بداند , بايد قبـل از عقـد قرارداد , موضوع را كتباً به اطلاع مشاور ( مشاوران ) برساند .
3. كارفرما از مشاور مي خواهد كه خطرهاي مشخصي را در حد غرامت مورد درخواست , تحت پوشش قرار دهد . مشـاور موظـف است بيمه نامه يا بيمه نامه هاي مربوط را به حساب كارفرما خريداري كرده و مدارك مربوط را در اختيار كارفرما قرار دهد .
4. كارفرما بايد منابع مالي مورد نياز را براي خريداري انواع پوشش هاي بيمه اي لازم , در برآورد منـابع و اعتبارهـاي ريـالي و ارزي پروژه , پادار نمايد .
5. در پروژه هايي كه از طراحي منحصر به فرد و پيچيده اي برخوردار است , كارفرما , در فرايند انتخاب مشاور , ضرورت ارائه بيمه نامه مسئوليت را , در شرايط انتخاب مشاور منظور مي كند .
6. در صورتي كه حق الزحمه طراحي براساس پيشنهاد مشاوران تعيين شود , هزينه تأمين پوشش بيمه اي بايد از سـوي مشـاوران در مبلغ پيشنهادي منظور گردد , و در صورتي كه پرداخت حق الزحمه براساس تعرفه هاي مصوب سازمان مـديريت و برنامـه ريـزي كشور باشد , كارفرما پرداخت هزينه تأمين پوشش بيمه مسئوليت مشاور را , از محل اعتبار طرح تقبل مي كند .
7. شرح خدمات مشاور , بايد به نحو بارز و مشخصي معرف نوع و دامنـه وظـايف مشـاور در محـدوده قـرارداد بـوده و همچنـين , دخالت هاي كارفرما نيز واضح و صريح باشد .
8. در صورتي كه كارفرما ارائه بيمه نامه از بيمه گر معيني را مشخص نكرده باشد , ارائه بيمه نامه از هر شركت بيمـه معتبـر , توسـط مشاور , مورد قبول كارفرما خواهد بود .
9. كارفرما بايد به نقش داده ها و اطلاعاتي كه در اختيار مشاور قرار مي دهد , توجه داشته باشد . اين اطلاعات , ممكن است منشـا ء نقص يا اشتباه در خدمات مهندس مشاور باشد , كه در اين صورت , كارفرما مسئول خواهد بود .
10. پوشش هاي بيمه اي مشاوران , بايد از سوي كارفرما متناسب با اهميت پروژه تعيين شود . به طور معمـول , اولويـت زيـر ارجـح است :

• بيمه جامع مسئوليت حرفه اي مشاوران
• بيمه مسئوليت قراردادي
• بيمه مسئوليت حرفه اي

وظايف و تعهدهاي مشاور

11. مشاور بايد نسبت به اعتمادي كه به آگاهي , مهارت , و قضاوت او موجود است , نه تنها از سوي كارفرما , بلكه اشخاصي كـه بـه طور منطقي احتمال استفاده از نظرات مشاور توسط آنها قابل پيش بيني است , توجه داشته باشد . به ويژه , در مواقعي كه كارفرمـا به صلاحديد مشاور عمل مي كند , وي بايد به آثار احتمالي نظرات خود روي اشخاص ديگر , توجه كند .
12. مشاور بايد به ازاي مخاطراتي كه در اجراي پروژه قابل پيش بيني است , تأمين پوشش هاي بيمـه اي كـافي را بـراي قراردادهـاي اجرايي , به كارفرما توصيه كند , و در مواردي كه در چهارچوب اختيارهايش توصيه هايي به كارفرما مـي كنـد , بـه آثـار مـالي و حقوقي و كيفيت و دامنه مسئوليت خويش , دقت كافي داشته باشد .
13. مشاور بايد به مواردي كه مي تواند حتي بعد از اتمام عمليات اجرايي و در دوران بهره برداري , مشاور را موظف به پاسـخ گـويي ياجبران خسارت كند , توجه داشته باشد . موارد عمده در اين ارتباط عبارت اند از :

• عدم استفاده مفيد از اختيارهاي داده شده از سوي كارفرما براي تحصيل اطلاعات كافي , در مورد تهيه طرح .
• اعتماد و اطمينان به كيفيت مصالح , تجهيزات , ماشين آلات و مواد اوليه , برحسب مدارك توليـد كننـدگان و فروشـندگان , بـه رغم وظيفه انجام بررسي .
• اقدام هاي ناشيانه در تنظيم اسناد پيمان و به ويژه تنظيم تعهدهاي دو طرف قرارداد در امر تعيين نوع بيمه , پرداخت حق بيمـه , اسقاط حق , خريداري يا عدم خريداري , بيمه هاي تكميلي و …
• بي توجهي به مدت اعتبار بيمه نامه ها .
• توجه به مسئوليت هاي مشاور , در مواقعي كه پروژه به عنوان محصول ساخته شده تلقي مي شود و مورد استفاده ديگـران قـرار مي گيرد .
• بي توجهي نسبت به چگونگي مديريت ريسك , درباره خطرهايي كه به طور متعارف , توسط بيمه گران پوشش داده نمي شود .
• تهيه برآورد ناصحيح و در نتيجه تهيه بيمه نامه به مبالغ غيرواقعي , و در نهايت جبران نشدن بخشي از خسـارت هـا , از سـوي بيمه گر .
• ناديده گرفتن وظايف و تعهدهاي قراردادي درباره انجام به موقـع مكاتبـات , از جملـه پاسـخ بـه مكاتبـات پيمانكـار , صـدور اخطارها , ارائه گزارش به كارفرما در باره مسائل بيمه اي پيمان , به ويژه در مواردي كه مشاور به عنـوان نماينـده كارفرمـا , در كارگـاه حضور دارد .
• كم دقتي در تعيين محدوده , مشخصات , و برآورد كارهايي كه در طول مدت اجرا , به تدريج در قالب پيمان هاي دسـت دوم , به پيمان خواهد رفت , و پيمانكار اصلي در قبال آنها داراي وظايفي بوده و پيشنهاد خود را برحسب اطلاعات داده شده از سوي مشاور, تنظيم مي كند .
• بي توجهي به آثار متقابل فعاليت هم زمان پيمانكاران دست دوم و تخصصي در يـك كارگـاه , بـه هنگـام تهيـه يـا بررسـي و اظهارنظر , در باره برنامه زماني كل پروژه و تعيين مدت پروژه در تهيه قرارداد , و در نتيجه , وقفه در كار .
• عدم توانايي فني در تشخيص معايب كارهاي انجام شده , و در نتيجه , بروز خسارت و اثبات اجراي ناصحيح كـار , از سـوي كارشناسان بيمه .
• ناديده گرفتن نكات اجرايي اساسي به هنگام تهيه طرح , از جمله :
• عدم تهيه دستورالعمل هاي آزمايش و راه اندازي آزمايشي و خسارت هاي احتمالي ناشي از نادرستي روش مورد استفاده .
• بي توجهي به كيفيت و كفايت مطالعات ژئوتكنيك و زمين شناسي .
• ناديده گرفتن آثار مخرب عوامل محيطي در تهيه طـرح , از قبيـل : رطوبـت , محـيط اسـيدي , خـواص شـيميايي خـاك , يخبندان, گرما و …

14. مشاور موظف است مسئوليت هاي خود را به نحوه مؤثر , و با توجه به انواع پوشش هاي بيمه اي كه بـه ترتيـب اولويـت در زيـر شرح داده شده است , بيمه كند و مدارك مربوط را در اختيار كارفرما قرار دهد .
    • بيمه جامع مسئوليت حرفه اي مشاوران :

اين بيمه نامه , تمام مسئوليت هاي حرفه اي و قراردادي مهندسان مشاور را تحت پوشش قرار مي دهد . مبلغ اين بيمه نامه , مي تواند به تناسب اعتبار مشاور , صادر شود و با توجه به پوشش مورد نظر كارفرما , بخشي از آن به قرارداد مورد نظر , اختصاص يابد.

• بيمه مسئوليت قراردادي

مسئوليت هاي ناشي از قرارداد , و غفلت يا سهل انگاري در انجام دقيق آن , ممكن است باعث ايجاد خسارت بدني يا مـالي بـه طـرف قرارداد شود . بيمه مسئوليت قراردادي , چنين مواردي را تحت پوشش قرار مي دهد .

• بيمه مسئوليت حرفه اي

اين بيمه نامه , مسئوليت اشخاص حرفه اي را پوشش مي دهد , كه در اثر غفلت و خطاي   آنها , خسارت هاي مالي , بدني يـا هـردو , به افرادي كه به نحوي از خدمات آنها استفاده     مي كنند , وارد مي شود . مانند مسئوليت حرفـه اي طراحـان در پـروژه هـا , در ايـن موارد , هرگاه به دليل غفلت يا خطاي طراح , خسارت هاي بدني يا مالي وارد شود , مشاور با داشتن اين بيمه نامه , مي تواند خسـارت هاي احتمالي را از طريق بيمه گر تسويه كند .

15. مشاور مكلف است , بيمه نامه ( بيمه نامه ها ) را با اعتبار زماني كافي و طبق مدت قرارداد خود , تهيه كند . تمديد مدت اعتبـار , با نظر كارفرما بايد در بيمه نامه پيش بيني شود و در صورت نياز , پوشش بيمه نامه در دوره اجراي پروژه وپس از آن ادامه يافتـه , يا با بيمه نامه تكميلي جايگزين گردد .
16. مشاور پيش از آغاز كار , بيمه هاي مورد نياز تحت شرايط قرارداد را تحصيل نموده و ظرف مدت پيش بيني شده در قـرارداد , بـه كارفرما تسليم خواهد كرد .
17. مشاور , اعتبار تمام بيمه نامه ها را تا تاريخي كه در قرارداد مشخص گرديده است , حفظ خواهد كـرد . بيمـه نامـه هـاي معتبـر و رسيدهاي پرداخت حق بيمه مربوط را , در اختيار وي قرار خواهد داد .

پيوست 1 . فرم انتخاب پوشش هاي بيمه اي مشاوران

پروژه ………………..

به موجب اين الحاقيه , شركت ………… موظف است مدت ……………. روز پس از انعقاد قرارداد , نسبت به آرايه بيمه نامه ( هـاي ) مشـخص شده زير , به نام كارفرما ( ذينفع ) اقدام كند .

1. بيمه جامع مسئوليت حرفه اي مشاوران
2. بيمه مسئوليت قراردادي
3. بيمه مسئوليت حرفه اي
4. بيمه تكميلي براي استثناهاي عمومي , شامل :

• …………………..
• ………………….
• ………………….
• ………………….

1. مبلغ بيمه نامه , برابر با ……………………. ريال تعيين مي شود .
2. غرامت مورد درخواست , برابر است با :

• بيمه جامع مسئوليت حرفه اي مشاوران ……………. ريال
• بيمه مسئوليت قراردادي ……………………………… ريال
• بيمه مسئوليت حرفه اي ……………………………… ريال

نماينده كارفرما :                                                                                                                                                                             نماينده مشاور :

نام و نام خانوادگي               امضاء                                                                                                                                      نام و نام خانوادگي               امضاء

پيوست 2 .  پوشش هاي بيمه مسئوليت

در تهيه و اجراي طرح هاي عمراني , اشخاص حقيقي و حقوقي مختلفي دخالت دارند كه هريك عهده دار مسئوليت مشخصـي هسـتند . بـه طور طبيعي , تمام اين افراد علاقمند هستند به نحوي در قبال مسئوليت هاي خود , از پوشش بيمه استفاده كنند . تمام اين اشخاص را در يك طرح , بيمه گزار مي ناميم كه معمولاً شامل اشخاص حقيقي و حقوقي زير هستند :

• كارفرما
• مشاور
• پيمانكار اصلي و فرعي
• پيمانكار تخصصي
• پيمانكار تدارك كننده مصالح و تجهيزات
• پيمانكار حمل و نقل
• از ميان متخصصان حرفه اي حقيقي و حقوقي , مانند مهندسي ژئوتكنيك و زمين شناس , نقشه بردار , مهندسان محاسب و … كـه به صورت انفرادي مسئول بخشي از كار هستند , كارفرما و پيمانكاران اجرايي كه مشاركت مادي در پـروژه دارنـد , بـا اسـتفاده از بيمه هاي معمول , مانند بيمه تمام خطر پيمانكاري يا بيمه تمام خطر نصب و مانند آن , تحت پوشش قرار مي گيرند .

روش متعارف براي تحت پوشش قرار دادن ساير بيمه گزاران , بيمه كردن آنان به صورت    بيمه گزاران مشترك است . بـه ايـن ترتيـب كـه بيمه مسئوليت در طرح هاي عمراني , به فراخور حوزه مسئوليت هريك از عوامل دست اندركار كه عهده دار انجام قرارداد در زمينه طراحي , اجرا نظارت و مانند آن هستند , به صورت بيمه جامع مسئوليت حرفه اي , تحت پوشش قرار مي گيرد. روش ديگر , تـأمين پوشـش توسـط هريك از بيمه گزاران به طور جداگانه است , كه طبيعتاً به دليل دشواري شناخت مسئوليت هريك توسط شركت هـاي بيمـه ( بيمـه گـر ) در فرايند انجام كار , در صورت بروز خسارت , تعيين غرامت و كارشناسي و پرداخت آن , مولكول به طي تشريفات  زمان بر است .

بيمه هاي مسئوليت

1. بيمه مسئوليت عمومي
2. بيمه مسئوليت كارفرما در قبال كاركنان
3. بيمه مسئوليت كالا
4. بيمه مسئوليت حرفه اي
5. بيمه مسئوليت قراردادي بيمه مسئوليت عمومي

اين پوشش , مسئوليت قانوني شخص حقيقي يا حقوقي را نسبت به خسارت مالي و جاني به اشخاص ثالث , تحت پوشش قرار مـي دهـد , موارد عمده ايجاد مسئوليت عمومي , عبارت است از:

1. خسارت هاي ناشي از فرايند معيوب توليد , مثل آلوده كردن محيط زيست , به سبب خروج پساب و ساير مواد آلاينده كارخانه ها.
2. خسارت هاي ناشي از رها شدن شيء از ساختمان يا وجود عيب در ساختمان و بروز خسارت جاني و مالي .
3. خسارت هاي ناشي از عوامل و كاركنان بيمه گزار , كه در راستاي انجام وظايف شغلي خود به ديگران وارد مي كنند .
4. خسارت هاي ناشي از كالاي معيوب , كه توليد كننده به بازار عرضه مي كند .

بيمه مسئوليت عمومي از نظر تنوع , بيشترين موارد بيمه مسئوليت را شامل مي شود و چند مورد آن عبارتنـد از : بيمـه مسـئوليت آسانسـور , بيمه ورزشگاه ها , استخرها , شهربازي , هتل ها و مانند آن .

بيمه مسئوليت كارفرما در قبال كاركنان

اين پوشش , مسئوليت قانوني شخص حقيقي و حقوقي را به عنوان كارفرما در قبال خسارت بدني وارده به كاركنان , تحت پوشش قـرار مـي دهد . در برخي از كشورها , اين پوشش اجباري است .

اصولاً قانون گذار در بعضي مواقع , به منظور حفاظت افراد بي گناهي كه در اثر سهل انگاري و غفلت ديگران دچار خسارت بدني و مالي مي شوند , برخي از بيمه نامه ها را اجباري مي كند . اين امر , تنها در بيمه مسئوليت اتفاق مي افتد , مانند بيمه شخص ثالث اتومبيل , و مانند آن.   موارد و منشاء ايجاد مسئوليت كارفرما , عبارت است از : غفلت شخصي كارفرما , قصور كارفرما در تأمين محيط كار ايمن , و ابزار و ماشـين آلات و تأسيسات مربوط , غفلت همكاران (مسئول نيابتي) , به طوري كه اگر يكي از كاركنان در حين انجام كار و ناشي از كار , براثر غفلـت به همكار خود آسيب برساند , قانون كارفرما را مسئول جبران غرامت وارده مي شناسد .

بيمه مسئوليت كالا

بيمه نامه اي كه مسئوليت توليدكننده را در قبال خسارت هاي ناشي از مصرف يا استفاده از كالا توسط ديگران , با شرايط معيني تحت پوشش قرار مي دهد .

بيمه مسئوليت حرفه اي

اين بيمه نامه , مسئوليت اشخاص حرفه اي را پوشش مي دهد , كه در اثر غفلت و خطاي آنها , خسارت هاي مالي , بدني ياهردو , به افرادي كه به نحوي از خدمات آنها استفاده مي كنند , وارد مي شود . مانند مسئوليت حرفه اي طراحان در پروژه ها , در اين مـوارد هرگـاه بـه دليـل غفلت يا خطاي طراح , خسارت هاي بدني يا مالي وارد شود , با داشتن اين بيمه نامه مي تواند خسارت هاي احتمالي را از طريق بيمـه گـر , تسويه كند.

بيمه مسئوليت قراردادي

اين پوشش , مسئوليت هاي ناشي از قرارداد , و غفلت يا سهل انگاري در انجام دقيق آنها را ممكن است باعث ايجاد خسارت بدني يـا مـالي به طرف قرارداد شود , بيمه مي كند .

بيمه جامع مسئوليت حرفه اي مشاوران

اين بيمه نامه تمام مسئوليت هاي مهندسان مشاور اعم از مسئوليت حرفه اي و قراردادي را پوشش مي دهد . از آنجا كه در پوشش هاي بيمـه مسئوليت كه توسط شركت هاي بيمه ارائه    مي شود , محدوديت هايي وجود دارد و به نحوي وجوه مشترك حرفه هاي گوناگون مورد نظر قرار گرفته است , و مهندسان مشاور داراي مسئوليت حرفه اي و قراردادي به صورت توأم هستند , از اين رو , با تقويت دامنه پوشـش هـا و در نظرگرفتن ملاحظات ويژه در پروژه ها , پوشش كاملي تحت عنوان بيمه جامع مسئوليت حرفه اي مشاوران , تعريف مي شود .

از جمله مواردي كه در تهيه و اجراي پروژه ها مطرح است , مسئوليت طراحان و تهيه كنندگان طرح است . خدمات تهيه طرح , از نظـر نـوع خطر داراي تفاوت اساسي  با مرحله اجراست , و شايد تنها و مهم ترين موضوع , خطرات ناشي از طراحي غلط يا اشتباه باشد و اين امـر در قالب بيمه مسئوليت , قابل پوشش است . از اين رو , اگر بيمه نامه اي تحت عنوان » بيمه جامع مسئوليت حرفه اي مشـاوران « ارائـه گـردد , كفايت خواهد كرد .

ملاحظاتي كه در چنين بيمه نامه اي بايد در نظر گرفت , به شرح زير است :

1. نقش داده ها و اطلاعاتي كه كارفرما در اختيار مشاور قرار مي دهد و احتمالاً منشاء نواقص بعدي خواهند بود .
2. ميزان كامل و واضح بودن شرح خدمات مشاور , در قرارداد .
3. مسئوليت مشاور در مواردي كه كارفرما , عيناً به توصيه هاي وي عمل مي كند .
4. دامنه جبران خسارت هاي احتمالي , برحسب مبلغ قرارداد مشاور .
5. ارتباط حق الزحمه مشاور , با آثار مالي نواقص و اشتباهات وي در طراحي .

رويه جاري در عرف بين الملل , عبارت است از :

اخذ بيمه نامه توسط مشاور, از شركت يا مؤسسه بيمه , براي پوشش دادن مسئوليت هاي حرفه اي وي .

در موقع عقد قرارداد با كارفرما , برحسب موضوع و مبلغ قرارداد , مبلغي از پروژه از محل اعتبار بيمه ياد شده تحت پوشش قرار مـي گيـرد .

فرم متداول , حدوداً بالغ بر 20 درصد مبلغ برآورد پروژه موضوع قرارداد است .

همچنين , مي توان خطرهاي مشخصي را در حد غرامت مورد درخواست , تحت پوشش قرار داد .