اقدام به تدوين ضوابط و دستورالعمل هاي تهيه و كنترل طرح هاي معماري درشهرشيراز سابقه اي بيست و پنج ساله دارد. كه با مشاركت اساتيد و پيشكسوتان حرفه مهندسي شهر تهيه گرديد و طي سالهاي بعد مورد بازبيني و بررسي قرار گرفت و تغييراتي در آنها حاصل شد. پس از تصويب قانون نظام مهندسي و كنترل ساختمان در سال 1374 و آئين نامه اجرائي آن در سال 1375، راستاي كلي در زمينه تنسيق امور مهندسي و ارايه خدمات فني تا اندازه اي مشخص تر شد و در ادامه همين روند نياز به تدوين ضوابط و دستورالعملهاي منطبق با قانون ها و شيوه نامه هاي اجرائي بيشتر احساس گرديد. حاصل عملكرد صاحب نظران و كارشناسان شهر در سال 1383 به تصويب كميسيون ماده پنج طرح تفصيلي شهر شيراز رسيد و به عنوان يكي از اسناد ومدارك مهم ضوابط تهيه و كنترل طرح هاي معماري درآمد. در سال 1385، با ابلاغ مبحث چهارم مقررات ملي ساختمان تحت عنوان الزامات عمومي ساختمان مي توان گفت اولين مبحث اختصاصي مقررات ملي با رويكرد ضوابط معماري در اختيار مهندسان طراح قرار گرفت. با وجود تمامي سوابق فوق الذكر تغيير در شرايط و روند تهيه طرح هاي شهرسازي و نيز تكنولوژي ساخت و ساز باعث گرديداز مدتها پيش دست اندركاران را به انديشه وادار نمايد كه ضوابط موجود پاسخگوي نيازها نمي باشند بويژه آن كه در مباحث مقررات ملي نيز بايد توجه ويژه به نيازهاي خاص هر استان گردد و از طريق نسخه اي  واحد نمي توان به كليه نيازها در سطح ملي پاسخ گفت. تلاش اخير گوشه اي از اينگونه اقدام هاي مورد نياز است كه در راستاي اهداف قانون نظام مهندسي و كنترل ساختمان و اجراي مواد 2و4و15و30و31و33و34و36 اين قانون و نيز رفع قسمتي از نيازهاي طراحان و كنترل كنندگان طرح هاي معماري به عمل آمده است.

در اين اقدام، استفاده از روشهاي ميداني و نيز جمع بندي تجارب چندسال اخير وضعيت ساختمانها در زمان بهره برداري و نيازهاي شهر مورد توجه قرار گرفته است و اميد است كه بتواند تا اندازه اي در بهبود كيفيت طراحي بويژه ايجاد تسهيلات براي بهره برداران از ساختمانها با كاربريهاي مختلف ،پاسخگوي قسمتي از نياز شهروندان باشد.چون موضوع و هدف اين قسمت از تحقيقات و بررسيهاي انجام شده طراحي پاركينگ بوده است،چنانچه تدوين اينگونه ضوابط بوسيله كارشناسان و دست اندركاران امور اجرايي مفيد تشخيص داده شود مي توان در بخشهاي مربوط به:

– ضوابط تامين نور و تهويه طبيعي ساختمانها شامل نورگيرهاي مركزي وحياط خلوتها
– ضوابط طراحي پله ها و پيش بيني تمهيدات پله فرار در آنها
– احكام كلي طراحي و اجراي نماهاي ساختمان با توجه به شرايط اقليمي شهر و استان
– اشراف و احكام مربوط به آن
– پيشنهاد ضوابط تشويقي جهت ارتقاي كيفيت در زمان بهره برداري
– و …..

پاركينگ وسائل نقليه

1.  پاركينگ وسائل نقليه محل توقف و نگهداري وسائل نقليه هستند كه در فضاهاي باز و بسته طراحي مي گردد .
2. تعداد الزامي محل توقف خودرو براي تصرفهاي مختلف بر حسب موقعيت آنها در شهر ، در ضوابط طرح هاي توسعه شهري تعيين مي گردد.
3. در پاركينگ ها و مسير ورودي و خروج آن ها دود، بو يا سر و صداي ناشي از حركت و توقف خودرو نبايد مزاحم آسايش و آرامش ساكنين در ساختمان و اطراف آن باشد .
4. امكان دسترسي به آب لوله كشي در كليه پاركينگ ها ضروري است .
5. طراحي سرويس بهداشتي در پاركينگ ساختمان هاي با ظرفيت بيش از ده واحد الزامي است .
6. كليه توقف گاه هاي سرپوشيده بايدتا حد امكان به صورت طبيعي تهويه و در صورت كافي نبودن سطوح جهت تهويه طبيعي ، با سيستم مكانيكي تهويه شوند .

انواع پارکینگ وسائل نقلیه در ساختمان

1.  توقف گاه های مختص وسائل نقلیه ساکنان و کاربران در ساختمان پارکینگ خصوصی محسوب می گردد.
2.  توقف گاه های مختص تصرف های عمومی و نیز پارکینگهایی که امکان استفاده عموم از آنها میسر است پارکینگ عمومی محسوب می شود.

 گروه بندی بارگینگ ها

توقف گاههای خودرو به سه گروه زیر تقسیم می شنوند:

• پارکینگ کوچک: دارای حداقل سه محل توقف خودرو
• پارکینگ متوسط : دارای چهار تا حداکثر بیست و پنج محل توقف خودرو
• پارکینگ بزرگ: دارای بیش از بیست و پنج محل توقف خودرو

تبصره 1: در توقف گاه هاي متوسط و بزرگ سر پوشيده ، ستونهاي فلزي و بتوني بايد مطابق با مباحث نهم و دهم مقررات ملي ساختمان در برابر حريق مقاوم شوند.
تبصره ۲ :در پاركينگ ها با استفاده از علائم هشدار دهنده در اطراف ستونها از امكان برخورد خودروها با ستونها جلوگيري بعمل آيد.

پاركينگ سوئيچي

• در پاركينگ هاي خصوصي به شرط عدم مزاحمت براي خودرو ديگر پيش بيني دو واحد محل توقف خودرو در پشت سر هم بلا مانع است ، مشروط به آن كه فضاي مانور كافي داخل پاركينگ وجود داشته باشد . (تصوير 1).

• طول و دهانه پاركينگ سوئيچي عيناً مشابه پارك اصلي است .
• در محاسبه تعداد محل توقف خودروها جهت تعيين گروه پاركينگ ، پارك هاي سوئيچي نيز منظور مي گردند.

ورودي و شيب راهه در پاركينگ ها

عرض مفيد درب ورودي (پشت تا پشت چهار چوب درب) ، معبر ورودي و شيب راهه در پاركينگ هاي بزرگ حداقل شش متر( تصوير 2) و در پاركينگ هاي متوسط و كوچك حداقل سه متر (تصویر3).

ورودبه پاركينگ اتوموبيل و خروج ازآن بايستي با سر انجام شود.

در صورتيكه اختلاف سطح بين تراز ورودي و كف پاركينگ حداكثر پنجاه سانتي متر باشد ورود و خروج اتوموبيل با دنده عقب بلا مانع است . درطراحي اينگونه پاركينگ ها ايستگاه قبل از رمپ الزامي نمي باشد .

حداقل عرض مفيد شيب راهه در حالت مستقيم 3 مترو در حالت منحني 3.5 متر است (تصاویر زیر)

در چرخش شيب راهه پاركينگ ها شعاع منحني بر داخلي رمپ حداقل سه متر مي باشد (تصویر زیر).

ملاك محاسبه طول رمپ منحني ، يك متر از بر داخلي رمپ به سمت محور آن مي باشد (تصویر زیر).

در پاركينگ هاي طبقاتي خصوصي ، عرض شيب راهه بين طبقات بستگي به تعداد اتومبيل هاي عبوري از آن شيب راهه دارد.

حداقل طول ايستگاه خودرو قبل از شيب راهه پاركينگ سه متر مي باشد (تصویر زیر).

حداكثر ميزان شيب رمپ دسترسي به پاركينگ پانزده درصد ( 15 %)مي باشد(تصویر زیر).

حداكثر ميزان شيب ايستگاه قبل از رمپ پاركينگ پنج درصد ( 5%) مي باشد(تصویر زیر).

جهت تعيين حداكثر طول رمپ با شيب 15 % ، اين طول معادل طي مسير براي اختلاف ارتفاع حداکثر 3.5 متر (معادل 23.3 متر طول رمپ) است.
تبصره: بايد قبل از شروع و بعد از پايان طول فوق الذكر شرائط براي توقف كاملاً افقي اتومبيل فراهم باشد.

در شرايطي كه دسترسي به تمام يا قسمتي از فضاي پاركينگ در مجاورت مستقيم محل توقف خودرو باشد ضمن رعايت ضوابط دهانه محل توقف خودرو يا خودرو ها رعايت حداقل عرض مفيد محل عبور براي ساير اتومبيل ها با توجه به ضوابط الزامي است (تصویر زیر).

تبصره:در پاركينگ هاي عمومي با شرايط رفت و برگشت همزمان از يك معبر ، رعايت ضابطه چرخش 90 درجه با شعاع انحنا بر داخلي حداقل 3 متر الزامي است(تصویر زیر).

كف شيبراهه در پاركينگ ها بايد از مصالح غير لغزنده براي خودرو باشد.

ارتفاع مفيد پاركينگ ها

ارتفاع مفيد پاركينگ ، فاصله از كف تمام شده پاركينگ در آن نقطه تا زير پايين ترين محل عناصر سازه اي و يا تأسيساتي مي باشد.

• ارتفاع مفيد مجاز “پاركينگ هاي كوچك” ، حداقل دو متر و بيست سانتي متر است.
• ارتفاع مفيد مجاز”پاركينگ هاي متوسط وبزرگ” حداقل دو متر وچهل سانتي متر است.
• در پاركينگ هاي عمومي حداقل ارتفاع مفيد ورودي و خروجي دو متر و چهل سانتي متر است.
• در پاركينگ هاي خصوصي حداقل ارتفاع مفيد ورودي و خروجي دو مترو ده سانتي متر است (تصویر زیر).

الزامات ويژه معلولين جسمي –حركتي در پاركينگ ها

در پاركينگ هاي عمومي بايد دو درصد ( 2%)از فضاهاي توقف (حداقل يك فضاي توقف در هر شرايط)براي افراد معلول در نزديك ترين فاصله به ورودي و خروجي پياده اختصاص يابد.

در ساختمانهاي مسكوني با ظرفيت ده واحد به بالا دسترسي معلولين جسمي –حركتي در تراز پاركينگ به پيش فضاي آسانسور ضروري است .

حداقل عرض محل توقف اتومبيل افراد معلول 3.5 متر است (تصویر زیر).

محل توقف اتومبيل افراد معلول مي بايد در نزديكترين فاصله به درهاي ورودي خروجي و آسانسور پاركينگ باشد و بوسيله علامت مخصوص مشخص شود .

محل توقف اتومبيل افراد معلول در هر سمت نبايد بيش از 2 درصد شيب داشته باشد .

تبصره:رعايت ضابطه 2-7 در مجموعه هايي مورد نياز است كه تعبيه آسانسور در آنها الزامي است.

الزامات محل توقف خودرو در پاركينگ ها

توقف خودرو ها در پاركينگ نبايد مزاحمتي براي دسترسي و استفاده از انباري غير و فضاهاي عمومي و تأسيساتي ايجاد نمايد.

در پاركينگ هاي متوسط و بزرگ جهت تأمين مورد فوق اضافه كردن حداقل “شصت سانتي متر” ( 60 سانتيمتر) به طول يا عرض محل توقف خودرو الزامي است(تصویر زیر).

در توقف هاي خطي اتومبيل ابعاد توقف يك اتومبيل 2.60*6 متر و عرض محل مانور مجاور آن حداقل 3.40 متر است (تصویر زیر).

در شرايطي كه يك اتومبيل در مجاور اتومبيل ديگر بنا به ضرورت طراحي جلوتر توقف نموده است ، ضمن رعايت دهانه استاندارد توقف دو اتومبيل ، قسمت مجاور عارضه فيزيكي برای اتومبيل جلوتر معادل دهانه مفيد توقف يك اتومبيل مي باشد (تصویر زیر).

با استفاده از تدابير مناسب ، تعيين محدوده توقف هر خودرو در كفسازي پاركينگ ها در شرايطي كه آيتم هاي سازه اي و اجرائي كنترل كننده محل توقف نباشد ، الزامي است (تصویر زیر).

دهانه بندي پاركينگ ها

فواصل محور تا محور ستونها در پاركينگهاي عمودي با اسكلت فلزي

تا چهار سقف محور به محور ستون جهت :

يك اتومبيل . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 متر
دو اتومبيل . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 متر
سه اتومبيل . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2 متر

با افزايش هر سقف (حداكثر تا هشت سقف ) به ازاء هر سقف 10 سانتي متر به مقادير فوق اضافه مي گردد.

اگر ساختمان اسكلت بتوني باشد به دهانه هاي قيد شده در بندهاي 9-1 و 9-2 بیست سانتی متر اضافه می گردد (تصویر زیر).

در صورت طراحي پاركينگ بيش از سه اتومبيل در يك دهانه ، به ازاء هر عدد محل توقف اضافي خودرو 2.30 متر به دهانه رديف مربوطه افزوده مي گردد (تصویر زیر).

در صورتيكه اطراف يا طرفين محل توقف خودرو در پاركينگ ديوار باشد ، به ازاء هر طرف ديوار 10 سانتي متر به محل توقف اضافه مي گردد (تصویر زیر).

در طراحي محل توقف خودرو يا خودرو ها در پاركينگ هاي عمود توقف دردهانه آخر افزايش 20 سانتي متر به ضوابط اعلام شده الزامي است (تصویر زیر).

تبصره:در رابطه با بند فوق افزايش عرض محل عبور و يا مانور پشت محل توقف خودرو در پاركينگ مي تواند در عدم نياز به افزايش عرض دهانه مؤثر باشد(تصویر زیر).

در ساختمانهاي با 9 سقف و بيشتر ارائه ابعاد اجرائي ستونها بر مبناي طراحي سازه الزامي است.

در كليه موارد، جهت تأمين محل مناسب توقف اتومبيل فواصل تمام شده دهانه ها نبايد از مقادير زير كمتر باشد:
جهت يك اتومبيل . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.60 متر
جهت دو اتومبيل . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.60 متر
جهت سه اتومبيل . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.90 متر

حداقل عرض مفيد مسير عبور خودرو (كه فضاي مانور نيز مي باشد) بايد 5 متر باشد(تصویر زیر).

در پاركينگ هاي عمومي بزرگ حداقل عرض مفيد مسير دو طرفه (رفت و آمد) خودرو 6 متر می باشد(تصویر زیر).

در طراحي پاركينگ ها با توجه به زاويه محل توقف رعايت ضوابط جدول زير الزامي است.

الزامات دسترسي پياده به پاركينگ ها

هنگامي كه طبقات ديگر ساختمان به وسيله پله به پاركينگ قابليت دسترسي داسته باشد ، بايد بين فضاي پلكان و توقفگاه خودروها يك درب جدا كننده يا فضاي واسط محصور در نظر گرفته شود (تصویر زیر).

-10-2 پاركبنگ هاي بزرگ بايد حداقل دو راه خروج افراد پياده داشته باشند كه الزاماً يكي از آنها بايد به فضاي باز ساختمان يا معبر عمومي متصل گردد.

-در توقف گاه هاي عمومي به منظور تفكيك عبور سواره و پياده در كنار معبرسواره بايدگذرگاه عابران پياده به عرض حداقل 0.6 متر (A) و در نظر گرفته شودكه به ميزان حداكثر 0.2 متر (B) بالاتر از سطح معبر سواره باشد (تصویر زیر).